Zelfstudie Vriendelijk Orde Houden in de Klas
Op deze pagina
- Modules die bijdragen aan orde
- Terminologie Vriendelijk Orde Houden
- Volgorde van werken
- Starten met een onderdeel van VOH
- Vaste rubrieken per module
- Aanspreekvorm
- Verschillen primair- en voortgezet onderwijs
- Verschillen docent gestuurd onderwijs en leerling gestuurd onderwijs
- Verschil preventief curatief
- Hulpmiddelen VOH
- Evaluatie docent doelen VOH
- Credits
Welkom op de zelfstudiepagina van Vriendelijk Orde Houden. We delen alle informatie gratis en vrijblijvend met de bezoekers van deze website. Indien je vragen hebt kun je contact met ons opnemen. Je kunt je natuurlijk ook altijd aanmelden voor een persoonlijke cursus.
Bij deze website kiezen wij voor een specifieke indeling van informatie en geven wij suggesties voor een volgorde waarin je die informatie tot je kunt nemen en verwerken. Wij raden je aan om eerst de onderstaande lees- en werkwijzer te lezen voordat je aan de slag gaat met ons cursusmateriaal.
Introductie video
Bekijk ter introductie ook onze tekenfilm
Nieuwsberichten
1. Modules die bijdragen aan orde
De vijf invalshoeken van VOH zijn: Vriendelijk, Duidelijk, Lesinhoud, Observeren en ‘Aansturen en bijsturen’. Elke invalshoek draagt bij aan een goede les.
Afbeelding 1: Gert Biesta
Vriendelijk staat aan de basis van VOH en staat daarom onderaan in deze afbeelding.
Bij deze afbeelding zie je de vijf invalshoeken als schakels van een ketting. Elke schakel is onmisbaar.
Afbeelding 2: schakels
De kleuren zijn overgenomen van een stoplicht. Met alles wat groen is, voorkom je ordeverstoringen en laat je de les goed verlopen. Met A+B, met de kleuren oranje en rood, stop je gedrag dat de les verstoort. Dat doe je eerst met aanwijzingen met lichaamstaal, dan met Tips en indien nodig met een Tijdrovende opdracht.
De modules die je aantreft bij de verschillende invalshoeken integreert je afzonderlijk of samen in jouw bestaande manier van lesgeven. Met deze invalshoeken maak je orde.
Bekijk de Poster van VOH met een overzicht van de vijf invalshoeken en de daarbij horende modules.
Succes met het uitproberen en invoegen van onze modules in jouw manier van lesgeven!
2. Terminologie Vriendelijk Orde Houden
Gaandeweg is Vriendelijk Orde Houden (VOH) gebruik gaan maken van jargon. Sommige termen bedachten wij zelf: Handelingsladder, Tijdrovende opdracht, Spiekbrief. Andere zijn bedacht of als eerste genoemd door cursisten: Motivatiecoach, Tip en Tipboek, Verwachtingsmanagement. Weer andere termen zijn overgenomen van Gert Biesta: Kwalificatie, Socialisatie en Persoonsvorming. Voor de map waarmee je Tips telt gebruiken wij de naam ’telraam’.
De pagina ‘Gebruikte termen – Jargon‘ geeft uitleg over deze termen en is te vinden onder het tabblad ‘Over ons’. Als je daarop klikt zie je in het uitklapmenu dat dan verschijnt de link naar de pagina met onze definities van deze termen.
Vriendelijk Orde Houden schrijft een aantal termen met een hoofdletter:
- Termen die specifiek zijn bedacht voor VOH schrijven wij met een hoofdletter om aan te geven dat VOH hier een betekenis aan geeft die afwijkt van wat je zonder voorkennis zou verwachten: Tip, Tipboek, Handelingsladder, Tijdrovende opdracht.
- Bij deze site schrijven wij consequent de drie domeinen (onderwijsdoelen) van Gert Biesta met een hoofdletter om aan te geven dat Vriendelijk Orde Houden in de klas aan elk domein een aangepaste formulering geeft: Kwalificatie, Socialisatie en Persoonsvorming.
Vergelijking de definitie van Biesta met die van VOH
3. Volgorde van werken
Het staat iedereen vrij om zelf een weg te vinden in onze informatie. Wij raden deze volgorde van werken aan:
- Lees eerst deze pagina in zijn geheel en kies daarna een invalshoek of module.
- Lees vervolgens de overkoepelende Inleiding van de cursus met daarin de introductie van de vijf invalshoeken en de bijbehorende modules.
- Bekijk regelmatig voor de samenhang van alle elementen van Vriendelijk Orde Houden de afbeelding met het overzicht.
Nadat je voor ‘zelfstudie’ hebt gekozen, zie je rechts een menu waarmee je alle invalshoeken en modules kunt bereiken.
Om niet te verdwalen in al deze informatie gebruik je het kruimelspoor bovenaan de pagina dat begint met de tekst ‘U bevindt zich hier’.
Een belangrijk hoofdstuk is ‘Gebruik lichaamstaal‘ Dit hoofdstuk is verdeeld over twee modules: ‘Aanwijzingen met lichaamstaal‘ (module van de invalshoek ‘Vriendelijk’) en ‘Aansturen met lichaamstaal‘ (module van de invalshoek ‘Aansturen en bijsturen’). Bekijk hier de gebaren die je bij deze modules gebruikt.
4. Starten met VOH – Schoolbreed?
Je kunt als docent op eigen initiatief starten met VOH.
- Elke invalshoek en elke module heeft de vaste rubriek: Belang van…. met daarbij een paragraaf ‘Starten met …..’. Een voorbeeld van zo’n advies: ‘Een groep die je voor het eerst ziet, ontvang je vriendelijk (hoe ze zich ook gedragen). Vervolgens bespreek je het kader (Vriendelijk + Duidelijk) met de groep.’
- Jij bepaalt zelf met welke invalshoek je begint. Bij deze link: Hoe start je met Vriendelijk Orde Houden vind je informatie over wat de invalshoeken voor jou kunnen betekenen zodat je kunt bepalen met welke invalshoek je wilt beginnen.
- Bij deze link: Starten met aan- en bijsturen tref je meerdere opties aan hoe je met aansturen en bijsturen kunt beginnen.
Bij Schoolbreed implementeren bespreken wij de mogelijkheden om VOH te implementeren op jouw school of bij jouw opleidingsinstituut.
Verander boekje
Andy Clark (1957), een invloedrijke hedendaagse Britse filosoof, beschrijft dat het zelfs aannemelijk is dat dingen, of objecten, in de omgeving onderdeel uitmaken van onze denkwereld zelf.” van der Helden (2016), Jurjen en Arnold Bekkering
Van deze gedachte kun je gebruik maken om iets te veranderen aan je manier van lesgeven. Het proces van veranderen leg buiten je geheugen vast in een klein notitieboekje waarin je voornemens opschrijft. Elke dag probeer je deze voornemens te realiseren en beschrijf je wat er van je voornemens terecht kwam. Met het boekje begeleid je het proces van veranderen én voorkom je dat je steeds terugvalt in oude gewoontes waar je juist van af wilt komen. Op dezelfde manier kun je ook iets veranderen aan de manier waarop zaken bij jou op school zijn geregeld.
5. Vaste rubrieken per module
- Inhoudsopgave
- Samenvatting module (invalshoek of deelgebied) / Affirmatie / Anekdote-Citaat
- Aanpak: Hier vragen we naar jou huidige- en toekomstige manier van lesgeven
- Introductievideo
- Voorbeelden
- Inleiding
- Belang van een module/invalshoek + hoe je ermee start
- Content
- Samenvatting
- Afbeelding van een lampje met daarbij suggesties die je in je les kunt toepassen.
- Video
- Credits
De herkomst van nieuwe inzichten van VOH tref je onderaan elke module/invalshoek aan onder het kopje ‘Credits’. Daar zie je welke cursist of deskundige een nieuw aspect voor VOH heeft ingebracht. Daarmee is de content van deze site een soort ‘collectief geheugen van docenten’. VOH verdeelt de aanwijzingen van docenten over de verschillende modules in de verwachting dat collega’s hun ideeën overnemen.
Bij citaten verwijzen wij met een link naar gebruikte literatuur. Daar staan de auteurs met de titel van hun boek + het jaartal waarin hun boek of publicatie is uitgekomen. Soms verwijzen we naar een website of naar een afbeelding.
6. Aanspreekvorm
- Elke module begint met een dikgedrukte alinea in de derde persoon meervoud: …..docenten… om aan te geven dat deze module voor alle docenten is bedoeld.
- Direct na de eerste alinea volgt een alinea in de eerste persoon enkelvoud: …..ik…
De zin is zo geformuleerd dat het lijkt alsof jij aan het woord bent en dat je de invalshoek al toepast. Je kunt je door deze zin voorstellen wat je bereikt als je deze module in jouw stijl van lesgeven opneemt. Dit is bedoeld als affirmatie (verwar dit niet met een citaat). - Daarna volgt meestal een schuingedrukt citaat met bronvermelding.
- Vervolgens een vraag over je huidige aanpak, deze dient als nulmeting. Je beschrijft bij deze vraag je huidige manier van werken wat betreft deze module. Interpreteer deze vraag als volgt: “Wat doe ik nu al goed m.b.t deze module?”
- Dan een vraag over de toekomstige aanpak. Deze vraag gaat over de veranderingen die je zelf wilt aanbrengen of al hebt aangebracht. Interpreteer deze vraag als volgt: “Welke verbeteringen/aanvullingen breng ik aan bij mijn lessen.
- Daarna gaat de tekst verder in tweede persoon: ……je……
‘Je’ vervangt dan zowel ‘docenten als leerkrachten’.
7. Verschillen primair en voortgezet onderwijs
Er zijn veel overeenkomsten tussen voortgezet- en primair onderwijs maar er zijn ook verschillen. Als wij deze verschillen benoemen, doen wij dat in twee kolommen, links PO en rechts VO.
8. Verschillen docent gestuurd onderwijs en leerling gestuurd onderwijs
Vriendelijk Orde Houden pleit ervoor om docent gestuurd onderwijs af te wisselen met leerling gestuurd onderwijs.
Meestal is de informatie op deze site zowel van toepassing op docent gestuurd onderwijs (frontaal lesgeven waarbij jij de leiding hebt) als op leerling gestuurd onderwijs (zelfstandig werken waarbij elke leerling een eigen koers uitzet). Zijn er verschillen in aanpak voor docent- en leerling gestuurd onderwijs, dan splitsen wij de informatie uit in twee kolommen met elk een eigen afbeelding: baret of pet:
Docent gestuurd onderwijs
Leerling gestuurd onderwijs
Bekijk een aantal voorbeelden waarin we verschillen aangeven tussen docent gestuurd onderwijs en leerling gestuurd onderwijs:
Blog over deze verschillen
9. Verschil preventief en curatief
VOH onderscheidt preventieve acties waarmee je ervoor zorgt dat er in het algemeen minder verstoringen voorkomen.
Hoe je ook lesgeeft, er kan altijd een verstoring plaatsvinden. De manier waarop je die verstoring oplost, noemt VOH curatief. Daarmee pak je het probleem effectief aan en is de kans dezelfde leerling opnieuw op die manier de les verstoort kleiner.
De meeste acties van VOH zij preventief. Alleen als je gedrag van een leerling bijstuurt – en dat kost een leerling tijd – is dat op te vatten als een curatieve actie.
Lees meer over het onderscheid preventief/curatief bij de inleiding
10. Hulpmiddelen VOH
Bij de webshop is het mogelijk de hulpmiddelen van Vriendelijk Orde Houden te bestellen. Dit zijn twee mappen. Met de ene map geef je aan of je bepaalt moment frontaal lesgeeft of dat je van je leerlingen vraagt zelfstandig te werken. Met de andere map tel je de Tips die je geeft. Door de Tips te tellen voorkom je het geven van veel Tips waardoor deze hun kracht verliezen. Je kunt deze hulpmiddelen ook zelf maken met behulp van deze PowerPoint:
- Met kader hang je aan de muur. Daarmee roep je iedereen op (dus ook jezelf) om altijd vriendelijk en duidelijk te zijn.
- Met het telraam tel je het aantal Tips dat je geeft binnen een les. Let daarbij op het onderscheid tussen frontaal lesgeven en zelfstandig werken.
- Met de map voor verwachtingsmanagement geef de werkhouding aan die je vraagt van je leerlingen per werkvorm.
1 Kader – Meer info
Afbeelding 13: kader
2 Telraam Meer info
Afbeelding 15: Telraam 1
Afbeelding 16: telraam 2
3 Map voor Verwachtingsmanagement Meer info
Afbeelding 17: frontaal lesgeven
Afbeelding 30: zelfstandig werken
11. Evaluatie docent doelen VOH
Gebruik deze vragenlijsten om te beoordelen in hoeverre je de door jou gestelde doelen hebt behaald.
Aan je leerlingen vraag je om jouw manier van lesgeven en jouw lesmateriaal te beoordelen.
Uit dit alles selecteer jij elementen die je toepast in de komende periode.
12. Credits
Michel Couzijn – Docentenopleider UvA
Michel raadde VOH bij elke module te vragen naar de huidige lespraktijk en de plannen voor de toekomstige lespraktijk.
Ellen van Kooten – Docentenopleider HvA
De uitgebreide vragenlijst waarmee je beoordeelt in hoeverre de door jou gestelde doelen zijn bereikt, is een variatie op een vragenlijst van de HvA die ons ter beschikking is gesteld door Ellen van Kooten.
