2.1 Onderwijsdoelen

Op deze pagina

  1. Belang van onderwijsdoelen
    1.1 Drie domeinen
    1.2 Voornamelijk kwalificatie
    1.3 Starten met onderwijsdoelen
  2. Twee manieren om de drie domeinen te formuleren
    2.1 Formulering drie domeinen door Biesta
    2.2 Aangepaste formulering drie domeinen door VOH
    2.3 Brede toepassing domeinen
    2.4 Toepassing domeinen bij VOH
  3. Balans
  4. Vertrouwen
  5. Samenvatting
  6. Credits

Gert Biesta definieert drie domeinen: Kwalificatie, Socialisatie en Persoonsvorming. Docenten die zich naast Kwalificatie, ook richten op Socialisatie en Persoonsvorming laten hun leerlingen als uniek persoon naar voren komen. De drie domeinen geven docenten houvast bij het samenstellen en geven van lessen.

Bij de voorbereiding van mijn lessen betrek ik de drie domeinen van Biesta. Met verschillende soorten activiteiten die aansluiten op deze domeinen maak ik mijn lessen afwisselend en uitdagend.

Introductievideo

Voor meer informatie bekijk hier onze overige introductievideo’s.

Nieuwsberichten over Onderwijsdoelen

Huidige aanpak:

Welke doelen streef ik nu na met mijn onderwijs?

Toekomstige aanpak:

Welke doelen streef ik in de toekomst na met mijn onderwijs?

Inleiding

‘Onderwijsdoelen’ is één van de drie modules van de invalshoek ‘Duidelijk’ van Vriendelijk Orde Houden (VOH).

‘Onderwijsdoelen’ is één van de drie modules van de invalshoek ‘Duidelijk’ van Vriendelijk Orde Houden.

Afbeelding 27: Duidelijk (0verzicht)

Deze module richt zich op de drie domeinen van Gert Biesta. Lees meer over het algemene doel op onze homepage. Daar lees je meer over het effect dat VOH wil bereiken en welke impact dat kan hebben op de maatschappij.

Met de module ‘Onderwijsdoelen‘ maak je zowel voor jezelf als voor je leerlingen duidelijk waar het in het onderwijs om draait en creëer je een positieve leeromgeving.

Door bij je voorbereiding de drie domeinen van Biesta te betrekken, verruim je de activiteiten van de les voor je leerlingen. Met de drie domeinen staan in jouw lessen zowel Kwalificatie, Socialisatie als Persoonsvorming centraal. Waarom is dat nodig?

  • Richt je je geheel op Kwalificatie en centrale toetsing, dan is het resultaat min of meer gekwalificeerde leerlingen die jouw vakkennis overnemen.
  • Richt je je naast kwalificatie ook op Socialisatie en Persoonsvorming, dan bereid je je leerlingen daarmee voor op hun rol in de maatschappij en komen je leerlingen door jouw manier van lesgeven naar voren als uniek volwassen persoon.

Een citaat dat aansluit bij het je geheel richten op kwalificatie:
Wat me het meest verbaast bij de westerse mens is dat hij zijn gezondheid opoffert om veel geld te verdienen. Vervolgens offert hij het geld weer op om zijn gezondheid te herstellen. En dan is hij weer zo bezorgd over de toekomst, dat hij niet geniet van het heden, met als gevolg dat hij niet in het heden, maar ook niet in de toekomst leeft. Hij leeft alsof hij nooit zal sterven en sterft terwijl hij nooit geleefd heeft.” Dailai Lama

Bij deze site schrijven wij consequent de drie domeinen met een hoofdletter om aan te geven dat Vriendelijk Orde Houden in de klas aan elk domein een aangepaste formulering geeft. In die nieuwe formulering zijn de doelen bedoeld voor iedereen, ook voor jou als docent.

VOH pleit ervoor om op een vreedzame manier aan deze onderwijsdoelen te werken.

1 Belang van onderwijsdoelen

1.1 Drie domeinen

Door op een vreedzame manier te werken aan de drie domeinen, verbreed je je aanbod, maak je je lessen voor je leerlingen interessant en kunnen zij zich goed concentreren. Met het domein Persoonsvorming, stel je een leerling in staat (met vallen en opstaan) een eigen koers te bepalen. Door aandacht te besteden aan het onderwijsdoel:

  1.  Kwalificatie zorg je ervoor dat je leerlingen beschikken over noodzakelijke kennis en vaardigheden.
  2. Socialisatie zorg je ervoor dat je leerlingen goed kunnen samenwerken en hun verantwoording op school en hopelijk ook daarbuiten nemen.
  3. Persoonsvorming geef je je leerlingen vrijheid. In vrijheid ontdekken je leerlingen wie ze zijn. Persoonsvorming valt niet af te dwingen. Zie ‘The beautiful risk of education’ van Biesta.

Gert Biesta vergelijkt dit met schaken op drie borden tegelijk.

Kanttekening VOH: Deze drie domeinen ontwikkelt ieder mens zowel buiten school als op school. Bij deze methode gaat de aandacht voornamelijk uit naar wat zich op school afspeelt. Als je je leerlingen weet te inspireren voor jouw vak, zullen ze zich ook na schooltijd vrijwillig op het gebied van jouw vak  ontwikkelen (informeel leren).

1.2 Beperkt onderwijsdoel

Beperk je je onderwijs tot voornamelijk uniforme opdrachten die uitmonden in gezamenlijke, centrale, individuele toets, dan is de enige stimulans voor leerlingen om aan het werk te gaan het cijfer. Met hoge cijfers beloon je leerlingen, met lage cijfers spoor je leerlingen aan om zich meer in te spannen.

Als je je beperkt tot kwalificatie, is het de vraag of leerlingen zich binnen die beperking op sociaal- en persoonlijk vlak voldoende ontwikkelen.

1.3 Starten met drie domeinen

Wil je leerlingen aan het onderwijsdoel Persoonsvorming laten toekomen, dan is het nodig dat je leerlingen keuzes kunnen maken. Die keuzes bied je met Leerlinggestuurd onderwijs. Dat vraagt van jou de nodige voorbereiding. Het voorbereiden van meerdere opdrachten kost tijd. Als je leerlingen laat kiezen tussen een aantal opdrachten, zoek dan naar een manier van beoordelen die de eigen verantwoordelijkheid van leerlingen stimuleert (beoordelen).

2 Twee manieren om de drie domeinen te formuleren

Gert Biesta definieert voor het onderwijs drie domeinen. Vriendelijk Orde Houden heeft de formulering van deze domeinen met medeweten van Gert Biesta iets aangepast.

Vergelijk de oorspronkelijke met de aangepaste formulering:

2.1 Formulering drie domeinen door Biesta

Oorspronkelijke formulering (Biesta 2013) 

Kwalificatie – Dit heeft te maken met overdracht en verwerving van kennis, vaardigheden en houdingen die kinderen en jongeren kwalificeren om ‘iets’ te doen, zowel voor een beroep als voor het leven in een complexe moderne samenleving.

Socialisatie – Dit heeft te maken met de manier waarop het onderwijs kinderen inleidt in en verbindt met bestaande tradities en praktijken – zowel sociaal-culturele, politieke, religieuze en levensbeschouwelijke praktijk, als beroeps- en professionele praktijken.

Persoonsvorming – Daarbij kun je denken aan kwaliteiten als zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en ook volwassenheid.

2.2 Aangepaste formulering drie domeinen door VOH

Nu volgen de drie domeinen van Gert Biesta die door Vriendelijk Orde Houden in maart 2021 zijn aangepast. In de huidige formulering zijn de doelstellingen schoolbreed in te zetten. Of je nu leerling, docent, schoolleider of op school een ondersteunende taak hebt, de doelstellingen gelden voor iedereen. Zie Brede toepassing

Kwalificatie – Dit heeft te maken met overdracht en verwerving van kennis, vaardigheden en houdingen die kwalificeren om ‘iets’ te doen, zowel voor een beroep als voor het leven in een complexe moderne samenleving.

Socialisatie – Dit heeft te maken met inleiding in- en verbinding met bestaande tradities en praktijken – zowel sociaal-culturele, politieke, religieuze en levensbeschouwelijke praktijk, als beroeps- en professionele praktijken.

Persoonsvorming – Daarbij kun je denken aan kwaliteiten als zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en ook volwassenheid.

2.3 Brede toepassing domeinen

  1. In de oorspronkelijke formulering staat een doelgroep vermeld: kinderen en jongeren. VOH laat bij de formulering van de domeinen de doelgroep weg. Daarmee zijn de drie domeinen ook van belang voor docent, schoolleiding, en Onderwijs Ondersteunend Personeel.
  2. Door in de nieuwe formulering ‘onderwijs’ weg te laten uit de oorspronkelijke formulering krijgen de domeinen ook buiten het onderwijs algemene geldigheid voor iedereen die ergens nieuw is. Met de nieuwe formulering krijgt iedereen de kans om constant nieuwe kennis op te blijven doen. Dat gebeurt op vrijwillige basis en vanuit eigen motivatie. De drie domeinen zijn nu zo ruim geformuleerd dat schoolbreed iedereen ervan profiteert.

2.4 Toepassing domeinen bij VOH

Bij modules van VOH ligt het accent op een of meer van de drie domeinen. De drie domeinen komen onder andere terug in deze modules:

Kwalificatie: Docentgestuurd onderwijs en Beoordeling

Socialisatie: Kennismaken en  Samenwerken

Persoonsvorming: Leerlinggestuurd onderwijs en Beoordeling

3 Balans

Het bereiken van de juiste balans tussen de drie domeinen is, in en buiten het onderwijs, een levenslange zoektocht. Eenzijdige aandacht voor Kwalificatie en toetsing gaat ten koste van Socialisatie en Persoonsvorming: Biesta 2012

Door aandacht te besteden aan Persoonsvorming, maak je leerlingen mondig en zul je te maken krijgen met tegenspraak. Houd daar rekening mee en leer ermee omgaan. Door mee te bewegen met de wensen van je leerlingen help je hen te komen waar ze willen zijn.
Een helder afgesproken kader (Vriendelijk en duidelijk) geeft de aanzet tot een inclusieve, vreedzame omgeving die niemand buitensluit, waarbij alle aandacht gaat naar de les en waar iedereen floreert.

4 Vertrouwen

Als het jouw doel is om leerlingen verantwoording te geven over hun handelen, dan begint dat met vertrouwen hebben in je leerlingen. Alleen als je ernaar streeft je leerlingen (deels) los te laten, dan geef je hen daarmee de gelegenheid zich te ontwikkelen tot unieke personen. De vrijheid die je je leerlingen geeft, perk je op twee manieren in: Je vraagt je leerlingen zich te houden aan het kader én je vraagt aan hen op een verantwoordelijke manier om te gaan met de door jou geboden vrijheid. Daarmee geeft VOH een concrete uitwerking van de ideeën die Gert Biesta formuleert in ‘Het prachtige risico van onderwijs’.
Wil je het vertrouwen van je leerlingen winnen, dan is een goede verstandhouding met hen een vereiste en vermijdt je een dominante houding.
Een mooi voorbeeld van het uitspreken van vertrouwen is het Liemer Lijstje. De opstellers van deze lijst doen dat in de vorm van zeven beloftes aan leerlingen.

5 Samenvatting

Vriendelijk Orde Houden pleit ervoor om leerlingen op een vreedzame, inclusieve manier voor te bereiden op hun rol in de maatschappij. Door bij jouw lesvoorbereiding de drie domeinen, Kwalificatie, Socialisatie en Persoonsvorming te betrekken, verbreed je je aanbod en maak je je lessen voor je leerlingen aantrekkelijk.

6 Credits

Gert Biesta

Gert Biesta heeft drie domeinen benoemd die centraal staan in het onderwijs: Kwalificatie, Socialisatie en Persoonsvorming. Voor onderwijsgevenden is het een uitdaging deze drie dimensies in de juiste balans aan te bieden.
Mede dankzij een opmerking van Gert Biesta vergelijkt VOH onderwijs nu met een medaille met twee kanten die onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden: Docentgestuurd onderwijs + Leerlinggestuurd onderwijs.

 

Door naar: Kader