2.1 Onderwijsdoelen
Op deze pagina
- Belang van onderwijsdoelen
1.1 Drie domeinen
1.2 Voornamelijk kwalificatie
1.3 Starten met onderwijsdoelen - Twee manieren om de drie domeinen te formuleren
2.1 Formulering drie domeinen door Biesta
2.2 Aangepaste formulering drie domeinen door VOH - Brede toepassing domeinen
3.1 Toepassing domeinen bij VOH - Balans
- Vertrouwen
- Samenvatting
- Credits
Gert Biesta definieert drie domeinen: Kwalificatie, Socialisatie en Persoonsvorming. Onderwijs dat zich naast Kwalificatie, ook richt op Socialisatie en Persoonsvorming laat leerlingen als uniek persoon naar voren komen. De drie domeinen geven docenten houvast bij het samenstellen en geven van lessen. Vriendelijk Orde Houden (VOH) pleit ervoor om op een vreedzame manier aan deze doelen te werken.
Ik betrek bij de voorbereiding van mijn lessen de drie domeinen van Biesta. Met verschillende soorten activiteiten die aansluiten op deze domeinen maak ik mijn lessen afwisselend en uitdagend.
Huidige aanpak:
Welke doelen streef ik nu na met mijn onderwijs?
Toekomstige aanpak:
Welke doelen streef ik in de toekomst na met mijn onderwijs?
Introductievideo
link naar drie Introductievideo’s
Bekijk ter introductie ook onze tekenfilm
Nieuwsberichten op deze site over Onderwijsdoelen
Inleiding
‘Onderwijsdoelen’ is één van de drie modules van de invalshoek ‘Duidelijk’ van Vriendelijk Orde Houden (VOH).
Afbeelding 27: duidelijk (0verzicht)
Met de module ‘Onderwijsdoelen‘ maak je zowel voor jezelf als voor je leerlingen duidelijk waar het in het onderwijs om draait en daarmee maak je orde.
Door bij je voorbereiding de drie domeinen van Biesta te betrekken, verruim je de activiteiten van de les voor je leerlingen. Met de drie domeinen staan in jouw lessen zowel Kwalificatie, Socialisatie als Persoonsvorming centraal.
- Richt je je geheel op Kwalificatie en centrale toetsing, dan is het resultaat min of meer gekwalificeerde leerlingen die jouw vakkennis overnemen.
- Richt je je naast kwalificatie ook op Socialisatie en Persoonsvorming, dan bereid je je leerlingen daarmee voor op hun rol in de maatschappij en komen je leerlingen door jouw manier van lesgeven naar voren als uniek volwassen persoon.
Bij deze site schrijven wij consequent de drie domeinen met een hoofdletter om aan te geven dat Vriendelijk Orde Houden in de klas aan elk domein een aangepaste formulering geeft.
1 Belang van onderwijsdoelen
1.1 Drie domeinen
Door op een vreedzame manier te werken aan de drie domeinen, verbreed je je aanbod, maak je je lessen voor je leerlingen interessant en kunnen zij zich goed concentreren. Met het domein Persoonsvorming, stel je een leerling in staat (met vallen en opstaan) een eigen koers te bepalen. Door aandacht te besteden aan het onderwijsdoel:
- Kwalificatie zorg je ervoor dat je leerlingen beschikken over noodzakelijke kennis en vaardigheden.
- Socialisatie zorg je ervoor dat je leerlingen goed kunnen samenwerken en hun verantwoording op school en hopelijk ook daarbuiten nemen.
- Persoonsvorming geef je je leerlingen vrijheid. In vrijheid ontdekken je leerlingen wie ze zijn. Persoonsvorming valt niet af te dwingen. Zie ‘The beautiful risk of education’ van Biesta.
1.2 Beperkt onderwijsdoel
Beperk je je onderwijs tot voornamelijk uniforme opdrachten die uitmonden in gezamenlijke, centrale, individuele toets, dan is de enige stimulans voor leerlingen om aan het werk te gaan het cijfer. Je beloont met hoge cijfers en en geeft straf met lage cijfers.
Als je je beperkt tot kwalificatie, is het de vraag of leerlingen zich binnen die beperking op sociaal- en persoonlijk vlak voldoende kunnen ontwikkelen.
1.3 Starten met drie domeinen
Wil je leerlingen aan het onderwijsdoel Persoonsvorming laten toekomen, dan is het nodig dat je leerlingen keuzes kunnen maken. Dat vraagt van jou de nodige voorbereiding. Het voorbereiden van meerdere opdrachten kost tijd. Als je leerlingen laat kiezen tussen een aantal opdrachten, is het aan te raden na te denken over hoe je op een manier beoordeelt die de eigen verantwoordelijkheid van leerlingen stimuleert (beoordelen).
2 Twee manieren om de drie domeinen te formuleren
Gert Biesta definieert voor het onderwijs drie domeinen. Vriendelijk Orde Houden heeft de formulering van deze domeinen met medeweten van Gert Biesta iets aangepast.
- In de oorspronkelijke formulering staat een doelgroep vermeld: kinderen en jongeren. VOH laat bij de formulering van de domeinen de doelgroep weg. Daarmee zijn de drie domeinen ook van belang voor docenten.
- Door ook de term ‘onderwijs’ weg te laten uit de oorspronkelijke formulering krijgen de domeinen geldigheid in de maatschappij als geheel.
Vergelijk de oorspronkelijke met de nieuwe formulering:
2.1 Formulering drie domeinen door Biesta
Oorspronkelijke formulering (Biesta 2013)
Kwalificatie – Dit heeft te maken met overdracht en verwerving van kennis, vaardigheden en houdingen die kinderen en jongeren kwalificeren om ‘iets’ te doen, zowel voor een beroep als voor het leven in een complexe moderne samenleving.
Socialisatie – Dit heeft te maken met de manier waarop het onderwijs kinderen inleidt in en verbindt met bestaande tradities en praktijken – zowel sociaal-culturele, politieke, religieuze en levensbeschouwelijke praktijk, als beroeps- en professionele praktijken.
Persoonsvorming – Daarbij kun je denken aan kwaliteiten als zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en ook volwassenheid.
2.2 Aangepaste formulering drie domeinen door VOH
Nu volgen de drie domeinen van Gert Biesta die door Vriendelijk Orde Houden in maart 2021 zijn aangepast. In de huidige formulering zijn de doelstellingen schoolbreed in te zetten. Of je nu leerling, docent, schoolleider of op school een ondersteunende taak hebt, de doelstellingen gelden voor iedereen. Zie Brede toepassing
Kwalificatie – Dit heeft te maken met overdracht en verwerving van kennis, vaardigheden en houdingen die kwalificeren om ‘iets’ te doen, zowel voor een beroep als voor het leven in een complexe moderne samenleving.
Socialisatie – Dit heeft te maken met inleiding in- en verbinding met bestaande tradities en praktijken – zowel sociaal-culturele, politieke, religieuze en levensbeschouwelijke praktijk, als beroeps- en professionele praktijken.
Persoonsvorming – Daarbij kun je denken aan kwaliteiten als zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en ook volwassenheid.
3 Brede toepassing domeinen
Door in de nieuwe formulering van de drie domeinen de doelgroep weg te laten, hoort iedereen tot de doelgroep: docent, schoolleiding, en onderwijs ondersteunend personeel.
Door in de nieuwe formulering ‘onderwijs’ weg te laten uit de oorspronkelijke formulering krijgen de domeinen ook buiten het onderwijs algemene geldigheid voor iedereen die ergens nieuw is. Met de nieuwe formulering krijgt iedereen (ook docenten, schoolleiding en onderwijs ondersteunend personeel) de kans om constant nieuwe kennis op te blijven doen. Dat gebeurt op vrijwillige basis en vanuit eigen motivatie. De drie domeinen zijn nu zo ruim geformuleerd dat schoolbreed iedereen ervan profiteert.
3.1 Toepassing domeinen bij VOH
Bij modules van VOH ligt het accent op een of meer van de drie domeinen. De drie domeinen komen terug in deze modules:
Kwalificatie: Docent gestuurd onderwijs en Beoordeling
Socialisatie: Kennismaken en Samenwerken
Persoonsvorming: Leerling gestuurd onderwijs
4 Balans
Het bereiken van de juiste balans tussen de drie domeinen is, in en buiten het onderwijs, een levenslange zoektocht. Eenzijdige aandacht voor Kwalificatie en toetsing gaat ten koste van Socialisatie en Persoonsvorming: Biesta 2012
Door aandacht te besteden aan Persoonsvorming, maak je leerlingen mondig en zul je te maken krijgen met tegenspraak. Houd daar rekening mee en leer ermee omgaan. Door mee te bewegen met de wensen van je leerlingen help je hen te komen waar ze willen zijn.
Een helder afgesproken kader (Vriendelijk en duidelijk) leidt tot een inclusieve omgeving die niemand buitensluit, waarbij alle aandacht gaat naar de les en waar iedereen floreert.
5 Vertrouwen
Als het jouw doel is om leerlingen verantwoording te geven over hun handelen, dan begint dat met vertrouwen hebben in je leerlingen. Alleen als je ernaar streeft je leerlingen (deels) los te laten, ontwikkelen zij zich tot unieke personen. De vrijheid die je je leerlingen geeft, perk je op twee manieren in: Je vraagt je leerlingen zich te houden aan het kader én je vraagt aan hen op een verantwoordelijke manier om te gaan met de door jou geboden vrijheid. Daarmee geeft VOH op een eigen manier vorm aan de ideeën die Gert Biesta formuleert in ‘Het prachtige risico van onderwijs’.
Wil je het vertrouwen van je leerlingen winnen, dan is een goede verstandhouding met hen een vereiste en is het aan te raden een dominante houding te vermijden.
Een mooi voorbeeld van het uitspreken van vertrouwen is het Liemer Lijstje. De opstellers van deze lijst doen dat in de vorm van zeven beloftes aan leerlingen.
6 Samenvatting
Vriendelijk Orde Houden pleit ervoor om leerlingen op een vreedzame manier voor te bereiden op hun rol in de maatschappij. Door bij jouw lesvoorbereiding de drie domeinen, Kwalificatie, Socialisatie en Persoonsvorming te betrekken, verbreed je je aanbod en maak je je lessen voor je leerlingen aantrekkelijk.
7 Credits
Gert Biesta
Gert Biesta heeft drie domeinen benoemd die centraal staan in het onderwijs: Kwalificatie, Socialisatie en Persoonsvorming. Voor onderwijsgevenden is het een uitdaging deze drie dimensies in de juiste balans aan te bieden.
