3.1 Leerlinggestuurd onderwijs

2.1 Voorbereiding op zelfstandig werken

Bij leerlinggestuurd onderwijs vraag je zelfwerkzaamheid van je leerlingen. De mate waarin leerlingen daartoe in staat zijn, verschilt. Daarom laat je leerlingen een opdracht op maat uitzoeken. Als leerlingen niet gewend zijn zichzelf aan te sturen, begin je voorzichtig met het aanbieden van twee alternatieven. Als je leerlingen na verloop van tijd gewend raken aan het maken van keuzes, vergroot dan het aantal alternatieven en daarmee hun keuzevrijheid.

Overweeg om samen met collega’s verschillende opdrachten die horen bij jouw (jullie) leeromgeving te verbeteren. Verdeel onderling de te verbeteren opdrachten en deel ervaringen met het implementeren daarvan.

Je streeft naar een leeromgeving met een structuur die er voor zorgt dat elke leerling een eigen koers blijft volgen én dat elke actie bijdraagt aan het voldoen aan de in het curriculum gestelde eisen.
Je bent je ervan bewust dat bij zelfstandig werken het onderwijsdoel Persoonsvorming centraal en van de noodzaak van een goede verstandhouding tussen jou en de leerlingen. Om die verstandhouding goed te houden is het van belang dat jij, als een leerlingen een medeleerling stoort, dat zo onmerkbaar mogelijk laat stoppen om andere leerlingen die wel goed werken niet te storen.

Bij je voorbereiding, houd je rekening met het feit dat leerlingen verschillende leerstijlen hebben. Binnen elk onderwerp dat je aanbiedt, geef je je leerlingen de ruimte om zelf te bepalen op welke manier ze dat onderwerp bestuderen. Je biedt ze de mogelijkheid om zowel met gesloten als met open opdrachten aan de slag te gaan.

Met leerlinggestuurd onderwijs speel je in op vermogens, voorkennis en wensen van je leerlingen. Jij stelt materiaal beschikbaar waarmee elke leerling een persoonlijke trektocht maakt. Jij creëert een omgeving met vrijheid met daarbij ruimte voor creativiteit en met voldoende structuur om niet te verdwalen. Jouw lesmateriaal biedt aanknopingspunten voor leerlingen met verschillende leerstijlen. Jij bereidt onderwerpen voor en zet die online klaar. Aan het begin van een periode geef jij aan welke basisstof je leerlingen aan het einde van de periode dienen te beheersen.

Aandachtspunten

1. Overweeg voordat je begint met leerlinggestuurd onderwijs of je in staat bent leerlingen aan- en bij te sturen tijdens zelfstandig werken. Pas als je tijdens zelfstandig werken goed kunt aan- en bijsturen, loont het om je leerlingen meer vrijheid te geven.
2. Zoekt naar een manier van beoordelen die past bij zelfstandig werken. Vraag je leerlingen of zij aan jou regelmatig hun vooruitgang willen te laten zien. Het aantal succesvolle contactmomenten tussen jou en de leerling bepaalt hun cijfer. Zo vertaalt hun inzet zich in een steeds beter cijfer waardoor leerlingen gedurende de hele beoordelingsperiode gemotiveerd blijven voor je vak.
3. Zorgt voor een evenwicht tussen structuur en creativiteit. Structuur maakt creativiteit mogelijk. Een leerling die zelf iets maakt, iets schept, een project vormgeeft, kan daar trots op zijn. Eigenheid verwerven is iets anders dan anderen na te volgen. Eigenheid draagt bij aan Persoonsvorming.
4. Geef de minimum eisen aan waaraan het werk van je leerlingen moet voldoen en geef aan wanneer ze daarmee klaar horen te zijn.
5. Bereid je verschillende onderwerpen voor. Dit is vooral de eerste keer arbeidsintensief. Overweeg daarom programma’s met Artificial Intelligence te gebruiken zoals Leerlevels en Khan Academy (zie voorbeelden hierboven), of ga een samenwerkingsverband aan met andere leraren.
6. Tot slot een citaat dat past bij de overwegingen die je maakt tijdens je voorbereiding:
   
   Het vraag educatieve wijsheid van de docent die immer de keuzes maakt en bepaalt, iets nieuws in brengt en de jongere helpt zich los te maken van de logica van diens eigen grillen. Een educatieve wijsheid die risico toelaat.” Biesta (2013)