6.3.1 Gebaren
Op deze pagina
- Alle gebaren
- Toelichting vragen om aandacht aan de hele groep (Aanwijzingen met lichaamstaal)
- Toelichting bij de gebaren Start en Starten (Aanwijzingen met lichaamstaal)
- Zachter
- Toelichting bij het gebaar Wisselen van werkvorm (Aanwijzingen met lichaamstaal)
- Compliment (Duim omhoog)
- Toelichting serie 1 van drie gebaren – stil (Aansturen met lichaamstaal)
- Toelichting serie 2 van drie gebaren – stop (Aaansturen met lichaamstaal)
- Credits
Het gebruik van gebaren is een van de manieren om lichaamstaal te gebruiken. Met gebaren maken docenten orde. Gebaren kosten docenten weinig energie en halen de ruis uit de les. De uitleg op deze pagina is zowel onderdeel van de module Aanwijzingen met lichaamstaal (invalshoek Vriendelijk) als van de module Aansturen met lichaamstaal (invalshoek Aansturen en bijsturen).
Nieuwsberichten
1. Alle gebaren
Aanwijzingen met lichaamstaal (invalshoek Vriendelijk)
Door onhoorbare aanwijzingen met lichaamstaal gaat alle aandacht naar de les en maken docenten orde.
Afbeelding 23: voorbeeldfunctie
- Graag aandacht allemaal (Vuurtoren)
- Start
- Starten
- Zachter
- Wisselen van werkvorm (in combinatie met hardop iets zeggen)
- Compliment (duim omhoog)
- Link een tweede site van Rapucation genaamd ‘Conductorsband‘. De meeste gebaren zijn geschikt voor een muzikale context. Een aantal van die gebaren zijn ook voor alle types lessen te gebruiken. Hierbij valt te denken aan meerkeuze vragen.
Aansturen met lichaamstaal (invalshoek Aansturen en bijsturen)
Met een onhoorbaar gebaar vraag je een leerling te stoppen met het verstoren van de les. Hierdoor kan iedereen zich kan concentreren.
afbeelding 8: aansturen met lichaamstaal
Twee series van drie gebaren waarmee je gedrag dat niet past bij het kader aanstuurt:
2 Toelichting vragen om aandacht aan de hele groep
Met het gebaar de Vuurtoren ( of een ander gebaar waarmee je vraagt om stilte vraagt) vraag je de hele groep om aandacht (Dit gebaar hoort bij Aanwijzingen met lichaamstaal). Als je de aandacht hebt,begin je met je uitleg. Als een enkele leerling nog geen aandacht heeft voor de les vraag je hem of haar te stoppen met praten met serie 1 of ergens mee te stoppen met serie 2.
Deze series gebaren horen bij (Aansturen met lichaamstaal)
- Je begint altijd met het maken van het Vuurtorengebaar, daarmee vraag je de hele klas om aandacht. Terwijl je het gebaar maakt, draai je met je bovenlichaam. Dit werkt als een timer. Bij een drukke klas maak je die draai iets langzamer en geef je de groep iets meer tijd om stil te worden. Bij een rustige groep maak je de draai iets sneller. Als het na dat gebaar helemaal stil is, begin je met je uitleg.
- Is het nog niet helemaal stil dan gebruik je één van de twee series van drie gebaren om een enkele leerling ook bij de les te betrekken. Als de leerling goed reageert, rond je dit af met een compliment: Duim omhoog. Zo niet dan geef je die leerling een Tip.
Vuurtoren
Met dit gebaar genaamd Vuurtoren vraag je de hele klas om aandacht. Wat opvalt bij het de video hiernaast is dat degene die om aandacht vraagt vriendelijk kijkt. Dit heeft een positieve invloed op de sfeer van de rest van de les.
Lees meer over de herkomst van dit gebaar bij: Hoe vraag je met minimale inspanning om aandacht
Tijdens het maken van dit gebaar draai je met je bovenlichaam en kijk je iedereen één voor één aan. Laat je blik langs de groep glijden, net als het licht van een vuurtoren langs de horizon gaat. Voorkom daarbij dat je je fixeert op één leerling. Neem daar afhankelijk van de situatie drie tot zes seconden de tijd voor: drie seconden bij een rustige groep en zes seconden bij een drukke groep. Iedereen heeft dan gezien dat je dit gebaar hebt gemaakt en wie het niet heeft gezien hoort dat anderen stil zijn. Als het na dit gebaar helemaal stil is neem jij het woord. Is er nog één leerling die geen aandacht heeft voor de les, dan maak je een serie van drie gebaren. Twee van die series staan hieronder beschreven.
Een alternatief stil-gebaar voor dezelfde situatie is het volgende: Houd je rechtopstaande wijsvinger bij je lip. Met je andere arm maak je met gestrekte arm het selecteer-gebaar van links naar rechts totdat je iedereen hebt aangekeken.
Een ander alternatief is het gebaar dat een agent maakt om jou te laten stoppen. Combineer dit met een rechtopstaande wijsvinger voor je lippen. Kijk ook hier van links naar rechts totdat je iedereen hebt aangekeken.
Een leerling die na het vuurtorengebaar geen aandacht voor de les heeft, vraag je in tweede instantie om aandacht met een serie van drie gebaren (stil of stop). Als deze leerling ook daar niet op reageert, is het tijd om een tip te geven die je noteert in je Tipboek,
3 Toelichting bij de gebaren Start en Starten
De betekenis van het Start gebaar is afhankelijk van de context. Het start gebaar kan betekenen: Jij mag antwoord geven / Jij mag het zeggen / Jij mag beginnen / Wil je gaan zitten?
Starten kan betekenen: Jij kunnen aan het werk gaan / Jullie kunnen gaan zitten
Alle leerlingen bij de les
Je voorkomt onrust door voordat je een vraag stelt mee te delen dat je geen vingers wilt zien. Jij bepaalt wie het antwoord gaat geven. Hiermee voorkom je dat slechts een paar leerlingen actief meedoen en dat aandacht van de overige leerlingen afdwaalt. Bovendien geeft het jou de kans om ook stille leerlingen bij de les te betrekken.
Start
Het ‘start’ gebaar maak je door je open hand (handpalm naar boven) naar voren te bewegen en daarmee vervang je de opmerking “ga je gang”. Met dit gebaar kun je iemand met iets laten starten, je kunt het bijvoorbeeld gebruiken als je iemand de beurt geeft, om iemand uit te nodigen om te reageren of om iets te laten demonstreren.
Starten
Met dit gebaar nodig je iedereen uit om te starten met een daarvoor besproken activiteit.
4 Zachter
Houd je handpalmen naar beneden. Houd je handen ter hoogte van je hoofd en beweeg ze langzaam naar beneden. Hiermee vraag je leerlingen zachter te praten. Dit gebaar is afkomstig uit de praktijk van de orkestdirectie.
Tip
Vermijd tegelijkertijd het overbekende stttt geluid erbij te maken.
5 Toelichting bij gebaar Wisselen van werkvorm
Een voorbeeld van wisselen van werkvorm: Iedereen is bezig met zelfstandig werken, er is overleg gaande aan alle kanten. Als jij het nodig vindt van werkvorm te wisselen, laat je dat zien én horen met het gebaar ‘wisselen van werkvorm’. Iedereen weet dan direct dat er een andere werkvorm komt.
Behalve dat je een gebaar maakt, kondig je tegelijkertijd op luide toon met je stem het wisselen aan. De reden waarom je nu wel je stem wel gebruikt is dat een groot deel van de leerlingen op het moment dat je het gebaar maakt, geconcentreerd zelfstandig werkt en met elkaar samenwerkt. Ze letten als ze zelfstandig werken niet op jou. Om de aandacht van de leerlingen direct te trekken maak je een gebaar én gebruik je je stem.
Hieronder twee video’s. In de eerste zie je alleen het gebaar van de wisseling, in het tweede zie je hoe dat eruit zien als je het in de praktijk toepast.
Wisselen van zelfstandig werken naar frontaal lesgeven
Bij het gebaar attentie hele groep gebruik je wel je stem om de volgende reden. Als de leerlingen druk bezig zijn tijdens het zelfstandig werken, letten ze niet voortdurend op jou. Als je tijdens het zelfstandig werken iets duidelijk wilt maken, kun je dit het beste doen door tegelijkertijd een groot gebaar te maken én je stem te gebruiken. Zo is volstrekt duidelijk dat je iets gaat zeggen.
Wisselen van zelfstandig werken naar frontaal lesgeven in de praktijk
bij 1 minuut en 55 seconden zie je bij deze video een toepassing in de praktijk van het bovenstaande gebaar waarmee je een groep laat opruimen en waarmee je vraagt om in de kring te gaan zitten.
6 Compliment
Het duim omhoog gebaar is een zeer effectief middel om aan te geven dat je leerlingen goed aan het werk zijn. Tevens is het een geheugensteun voor jezelf bij het toepassen Vriendelijk Orde Houden.
Afbeelding 55: de vijf invalshoeken van Vriendelijk Orde Houden
7 Toelichting serie 1 van drie gebaren – Stil
Er zijn twee series van drie gebaren waarmee je één leerling om aandacht vraagt. Deze eerste serie gebruik je als een leerling praat, deze leerling heeft nog geen aandacht voor de les. Kijk tijdens het maken van deze drie gebaren vriendelijk, je leerlingen zijn dan eerder geneigd te doen wat je vraagt.
Attentie
Dit gebaar gebruik je om één leerling te selecteren. Je wijst naar een leerling en je houdt daarbij de wijsvinger omhoog gericht. Direct aanwijzen kan namelijk bedreigend overkomen en bovendien keuren bepaalde culturen direct aanwijzen af. Op deze wijze selecteren is vaak al voldoende om de leerling te laten stoppen met wat niet de bedoeling is.
Stop met praten
Met dit gebaar vraag je één leerling te stoppen met praten.
Duim omhoog
Het ‘duim omhoog’ gebaar gebruik je als een leerling goed reageert op jouw eerdere gebaar. Met dit gebaar geef je drie belangrijke dingen aan: je bevestigt dat de leerling heeft gedaan wat je vroeg, je laat zien dat je de reactie van de leerling op prijs stelt, je bedankt, je complimenteert en je sluit de communicatiecyclus af.
Serie 1 van drie gebaren
Je vraagt een leerling te stoppen met praten.
Als de leerling niet stopt met praten, laat je het compliment achterwege en is het tijd om een tip te geven en die te noteren in je Tipboek, b.v. Graag aandacht voor de les.
8 Toelichting Serie 2 van drie gebaren – Stop
Er zijn twee series van drie gebaren waarmee je één leerling om aandacht vraagt. Deze tweede serie gebruik je als een leerling iets aan het doen is, dat kan zijn bewegen of geluid maken, deze leerling heeft nog geen aandacht voor de les. Je gebruikt het ook als een leerling ruwe taal gebruikt. Kijk tijdens het maken van deze drie gebaren vriendelijk, je leerlingen zijn dan eerder geneigd te doen wat je vraagt.
Attentie
Dit gebaar gebruik je om één leerling te selecteren. Je wijst naar een leerling en je houdt daarbij de wijsvinger omhoog gericht. Direct aanwijzen kan namelijk bedreigend overkomen en bovendien keuren bepaalde culturen direct aanwijzen af. Op deze wijze selecteren is vaak al voldoende om de leerling te laten stoppen met wat niet de bedoeling is.
Stop
Met dit gebaar vraag je een leerling ergens mee te stoppen. Het stopgebaar is afkomstig van dirigenten die het gebruiken om muzikanten te laten stoppen en wordt doorgaans direct begrepen.
Bedankt
Het ‘duim omhoog’ gebaar gebruik je om een leerling te bedanken die goed reageert op de eerdere gebaar. Met dit ene gebaar geef je drie belangrijke aanwijzingen: je bevestigt dat de leerling heeft gedaan wat je vroeg, je laat zien dat je de reactie van de leerling op prijs stelt, je bedankt, je complimenteert en je sluit de communicatiecyclus af.
Serie 2 van drie gebaren
Je vraagt een leerling ergens mee te stoppen.
Variatie op attentiegebaar: Beweeg je wijsvinger langzaam van links naar rechts heen en weer. Daarmee vraag je een leerling ergens mee te stoppen.
9 Credits
| Maarten ’t Hart |
De vader van Johan ’t Hart, Maarten ’t Hart, was verkeersingenieur (bekijk de video die Johan maakte over zijn ouders maakte – de schrijver Maarten ’t Hart is geen familie van zijn vader). Maarten is in de oorlog ondergedoken. In die tijd droeg hij een speldje met een afbeelding van een gebroken geweer. Dit pacifistische symbool is onderdeel van het vuurtorengebaar. Lees meer over de herkomst van dit gebaar bij : Hoe vraag je met minimale inspanning om aandacht
|
