6.2 Overzicht Vriendelijk Orde Houden
Op deze pagina
- Poster Vriendelijk Orde Houden
- Inzoomen op ‘Orde Maken’ – bovenkant poster – De eerste vier invalshoeken
- Uitzoomen op ‘Leeromgeving’ – VOH in beeldtaal – onderkant poster
3.1 Kader + Aansturen en bijsturen
3.2 Afwisseling frontaal lesgeven en zelfstandig werken
3.3 Doelen - Frequentie: Hoe vaak gebruik je de verschillende stappen van de Handelingsladder?
- Samenvatting
- Credits
In de poster van Vriendelijk Orde Houden zie je hoe de door ‘orde te maken’ werkt aan een positieve leeromgeving.
Ik gebruik het overzicht van Vriendelijk Orde Houden als uitgangspunt om na te denken over mijn lessen en om een actieplan op te stellen.
1. Poster Vriendelijk Orde Houden
Afbeelding 84: Poster Vriendelijk Orde Houden
Bovenste deel poster
‘Orde Maken’ met de eerste vier invalshoeken: Vriendelijk, Duidelijk, Lesinhoud, Observeren.
Onderste deel poster
‘Leeromgeving’ met de vijfde invalshoek: Aansturen en bijsturen, waarmee je leerling (en) aanspreekt op gedrag en inzet.
2. Inzoomen op ‘Orde Maken’ – bovenkant poster – De eerste vier invalshoeken
Afbeelding 85: Orde maken – Inzoomen op eerste vier invalshoeken
In het bovenste deel van de poster met blauwe achtergrond, zie je rechtsboven een afbeelding van een vuist met de vijf invalshoeken van VOH. Bij deze afbeelding staat ‘Vriendelijk’ onderaan vermeld omdat een vriendelijke houding de basis vormt van een positieve leeromgeving.
Voordat je start met onderwijs geven, onderzoek je eerst hoe je ‘Orde Maakt’. In het bovenste blauwe gedeelte van de poster zie je de eerste vier invalshoeken: Vriendelijk, Duidelijk, Lesinhoud en Observeren. Met deze vier invalshoeken reflecteer je op jouw manier van lesgeven. Elementen van VOH voeg je naar keuze toe aan je eigen lespraktijk. Hoe succesvoller je daarmee bent, hoe minder tijd en aandacht je besteedt aan het aanspreken van leerlingen op gedrag en inzet. Met ‘Orde Maken‘ bouw je aan een positieve leeromgeving.
3.1 Kader + Aansturen en bijsturen
Afbeelding 117: Kader – Aansturen en bijsturen
- Orde Maken begint met het ophangen in het klaslokaal van het kader: Vriendelijk + Duidelijk. Daarmee geef je aan dat van iedereen wordt verwacht zich vriendelijk en duidelijk op te stellen
- Omdat er altijd een verstoring van de les kan plaatsvinden, hoe goed je ook lesgeeft, hoort ‘Orde Houden’ bij een positieve leeromgeving. Het aanspreken van een leerling op gedrag of inzet (Aansturen en bijsturen) is de vijfde invalshoek van VOH. Bij aansturen blijven leerlingen binnen aangegeven grenzen. Een leerling die de grens overschrijdt, vraag je een brief aan jou te schrijven (Bijsturen – buiten aangegeven grenzen).
3.2 Afwisseling frontaal lesgeven en zelfstandig werken
In die leeromgeving die je maakt, wissel je frontaal lesgeven en zelfstandig werken af:
Afbeelding 114: Afwisseling frontaal lesgeven en zelfstandig werken
- Tijdens frontaal lesgeven inspireer je je leerlingen of leid je een klassengesprek. Je neemt een expressieve houding aan. Tijdens frontaal lesgeven geef je met de driehoek (blauwe afbeelding) aan wat je van je leerlingen verwacht: Graag opletten.
- Tijdens zelfstandig werken geef je je leerlingen een zekere mate van autonomie. Terwijl ze aan het werk zijn gedraag jij je zo onopvallend mogelijk om de leerlingen die aan het werk zijn zo min mogelijk te storen. Met de driehoek (groene afbeelding) geef je tijdens zelfstandig werken aan wat je van je leerlingen verwacht: Graag aan het werk.
3.3 Leerdoelen
Afbeelding 111: Doelen
De drie abstracte vormen staan voor AFWISSELEN – KENNIS EN INSPIREREN – COACHEN EN OBSERVEREN. Deze drie vormen samen kun je zien als een kapstok waar je je lessen aan ophangt. Per les bepaal je zelf je leerdoelen. Zie ook de website van Stichting Rapucation.
4. Frequentie: Hoe vaak gebruik je de verschillende stappen van de Handelingsladder?
De nu volgende percentages zijn afkomstig van drie jaar werken met Tips en ‘Brief over toekomstig gedrag’ door Johan ’t Hart als muziekdocent op het Pieter Nieuwland College (2014-2017). Cursisten van Vriendelijk Orde Houden en docenten die Aansturen en Bijsturen op de manier van VOH, én die hulp krijgen van hun leidinggevende, geven nog lagere percentages aan. Krijgen docenten geen hulp van een leidinggevende, dan ondermijnt dat de werkzaamheid van ‘Aansturen en Bijsturen’. Leerlingen nemen dan het werkzame bestanddeel van de Handelingsladder (de brief) niet meer serieus.
- Als je gaat ‘Aansturen en Bijsturen’ gebruik je in al je lessen lichaamstaal om leerlingen aan te spreken op inzet en gedrag.
- Tips gebruik je in 80 procent van de lessen.
- In 19 procent van je lessen vraag je een leerling om aan jou een ‘Brief over toekomstig gedrag’ te schrijven. De meeste leerlingen leveren deze brief in bij de docent. Een enkeling (vooral in het begin) levert de brief niet bij de docent en daarna wel bij de afdelingsleider.
- In 1 procent van de lessen onderbreek je frontaal lesgeven of zelfstandig werken, of zal het nodig zijn een leidinggevende te vragen het inleveren van de brief van jou over te nemen.
N.B. Deze laatste stap is cruciaal. Werkt de leiding niet mee, dan verliest de brief zijn werkzaamheid en ontstaan er conflicten tussen docent en leerlingen.
Bij het noteren van Tips bij frontaal lesgeven en zelfstandig werken komen er twee profielen van leerlingen naar voren:
- Een leerling die moeite heeft met het accepteren van autoriteit zal vooral storen tijdens jouw uitleg.
- Een leerling die moeite heeft met zelfstandig te werken zal vooral Tips krijgen tijdens zelfstandig werken.
Het komt minder vaak voor dat leerlingen zowel Tips krijgen tijdens frontaal lesgeven als tijdens zelfstandig werken. Als bij een klas meerdere docenten deze lijsten bijhouden en je legt deze lijsten naast elkaar, dan zijn deze profielen snel te herkennen.
5. Samenvatting
Vriendelijk Orde Houden adviseert om eerst ‘Orde Maken’ te maken en dan jouw leeromgeving vorm te geven. In een ‘positieve leeromgeving’ is het nauwelijks nodig om orde te houden. Indien nodig spreek je een leerling aan op gedrag of inzet. Dat doe je eerst met gebaren, dan met Tips en daarna met een ‘Brief over toekomstig gedrag’. Bij frontaal lesgeven draag je kennis over en inspireer je je leerlingen. Je laat hen zelfstandig laat werken en begeleidt je leerlingen op een coachende manier. Leerlingen met talent geef je individuele aanbevelingen.
6. Credits
Sam van Dijk – Student aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN)
Sam nam contact op VOH en gaf aan dat hij een eindproduct wilde maken voor zijn studie waarbij je in een oogopslag kunt zien hoe VOH werkt. Zijn initiatief heeft VOH ook zelf uitgevoerd en het product van VOH is dit overzicht. Aan dit overzicht hebben de volgende personen een bijdrage geleverd:
Jan Wolters, Enero Moestalam, Ellen van Kooten, Jose Caballero, Ruben van den Broek, Anne Jellema en Wietske Tijssen, Nick Sorensen, Michel Couzijn, Maurits de Lange, Wiepkje ’t Hart.
Vormgeving van het overzicht van VOH: Wietske Tijssen en Els ter Horst
Rob Braakman – Coach en Advies
Rob adviseerde de doeldomeinen en psycholgische basisbehoeften niet te vermelden op de poster en in plaats daarvan de eigen doelen van VOH te vermelden.