6.5 Schoolbreed implementeren
Op deze pagina
- Samenwerking tussen leidinggevende en docent
- Teamtraining vriendelijk orde houden
- Verantwoordelijkheden na implementatie
- Voorstel VOH – effectief implementeren
- Diploma VOH
- Cursus op locatie
- VOH breder inzetten
7.1 Introductie VOH voor docenten aan het begin van het schooljaar
7.2 Hoe meer docenten VOH toepassen, hoe eenvoudiger de invoering - Samenwerking VOH met HBO en universiteit
- Sociocratie
Het initiatief voor de implementatie van Vriendelijk Orde Houden (VOH) kan komen van docenten, Onderwijs Ondersteunend Personeel, leidinggevenden, leerlingen, studenten, lerarenopleidingen of van de ouders.
Vriendelijk Orde Houden (VOH) helpt ons om goed met elkaar om te gaan.
Wie iets implementeert moet ervoor zorgen dat het omarmd wordt.” Ellen van Kooten – HvA
Huidige aanpak:
Hoe zorgen wij nu voor een goed leerklimaat op onze school?
Toekomstige aanpak:
Hoe zorgen wij in de toekomst voor een nog beter leerklimaat op onze school?
Introductievideo
Voor meer informatie bekijk hier onze overige introductievideo’s.
Inleiding
Het initiatief voor Vriendelijk Orde Houden in de klas (VOH) kan komen van verschillende kanten: van leerkrachten, docenten, Onderwijs Ondersteunend Personeel, docenten of van leidinggevenden. Ook kan het initiatief om te gaan werken met VOH komen van ouders, studenten of van lerarenopleidingen. VOH biedt voordelen voor docenten en hun leerlingen. Daarnaast profiteren ook de schoolleiding, ouders en de maatschappij (Lees meer symbiose).
De doeldomeinen van Biesta heeft VOH opnieuw geformuleerd zodat deze ook betrekking hebben op alle personeelsleden van een school. Niet alleen voor leerlingen komen uit het onderwijs naar voren als uniek persoon, ook docenten raken gaandeweg gekwalificeerd als pedagoog, en leren omgaan met groepsprocessen en ontwikkelen hun een eigen stijl van lesgeven.
Uit dit citaat van Biesta uit dit artikel blijkt dat ook volwassenen in ontwikkeling zijn:
Door volwassenheid als een zijnskwaliteit te beschouwen en niet als de uitkomst van ontwikkelingsproces, kunnen we zowel afstand doen van de idee dat mensen met grote lijven altijd op een volwassen manier in de wereld zijn, als van de idee dat mensen met kleine lijven daar per definitie niet in staat toe zouden zijn. Het tegendeel is vaak het geval.”
De vijf invalshoeken van VOH: Vriendelijk, Duidelijk, Lesinhoud, Observeren en ‘Aansturen en bijsturen’ bieden docenten en leerlingen kansen zich blijvend te ontwikkelen. Als meerdere docenten VOH met succes toepassen kan een school overwegen om VOH in te zetten voor het hele team. Dat betreft dan alle interacties zoals tussen collega’s en tussen het team en leerlingen en ouders. Hoe meer het team op één lijn te zit hoe meer leerlingen de kans krijgen zich te ontwikkelen. Belangrijk hierbij is dat docenten en schoolleiding op elkaar kunnen rekenen.
1 Samenwerking tussen leidinggevende en docent
VOH adviseert docenten om gedrag of inzet van een leerling bij te sturen door een leerling een ‘Brief over toekomstig gedrag‘ te laten schrijven. Bij het uitdelen van die opdracht geeft de docent aan wanneer de leerling de opdracht inlevert of vraagt de docent de leerling na de les terug te komen om de opdracht onder toezicht te maken. Deze opdracht is pas effectief als een leerling deze opdracht altijd maakt en inlevert. Om dat te borgen, maken docent en leidinggevende voorafgaande aan de introductie van VOH bij de leerlingen, een afspraak over wat te doen als een leerling de brief niet inlevert. Ze komen dan bijvoorbeeld het volgende overeen:
Optie 1
De schoolleiding hoort van een docent dat een leerling een brief niet bij de docent heeft ingeleverd. Iemand van de schoolleiding draagt de leerling op de brief om 7:30 uur bij de conciërge op te halen (Een stapeltje kopieën ligt daar klaar van de ‘Brief over toekomstig gedrag’ van VOH). De leerling schrijft de brief direct en levert deze nog voor de lessen in bij de schoolleiding. Als de brief is ingeleverd mag de leerling weer naar de les van de betreffende docent.
Optie 2
Als de leerling de brief niet bij de docent inlevert aan het begin van de afgesproken les, vraagt de docent de leerling een (reguliere) uitstuurbrief van de school te halen én geeft de leerling een kopie van de ‘Brief over toekomstig gedrag’. De docent vraagt de leerling zich na afloop van de les bij de docent te melden met de ingevulde ‘Brief over toekomstig gedrag’ en met de uitstuurbrief van school. Als dit naar tevredenheid is afgehandeld mag de leerling weer de les in. Komt de leerling aan het einde van de les niet opdagen dan neemt de schoolleiding de afhandeling van de docent over.
Zie ook ‘hulp leidinggevende‘ daar staat hetzelfde maar dan vanuit het perspectief van de docent.
Als bekend is welke steun een docent van de schoolleiding kan verwachten heeft dat de volgende voordelen:
- Deze samenwerking tussen docent en schoolleiding heeft voor de docent het voordeel dat hij of zij niet zelf hoeft aan te dringen op inleveren van de brief (boos worden) en ook niet zich er maar bij neerlegt dat de brief niet wordt ingeleverd (zwakke indruk) met als gevolg verlies van autoriteit.
- Het voordeel voor de leidinggevende is dat docenten die werken met een van beide opties minder leerlingen uit de les sturen.
Als beide partijen (docent en leiding) hun bijdrage aan ‘Aansturen en Bijsturen’ leveren, ontstaat een samenwerking (symbiose) waarvan niet alleen docenten en schoolleiding, maar ook leerlingen en ouders profiteren.
2 Teamtraining Vriendelijk Orde Houden
Vanaf oktober 2024 bieden drie VO scholen in Zuid-Holland een aantal docenten een Teamtraining van VOH aan: Fioretti College Hillegom, Fioretti College Lisse, Teylingen College Duinzigt.
Voorafgaande aan een Teamtraining bespreekt VOH met de schoolleiding voor welke van de twee bovenstaande opties zij kiezen.
Het doel van de eerste Team Training van VOH is om zowel docenten als leidinggevenden te laten zien hoe zij een effectieve manier van ‘Aansturen en Bijsturen’ introduceren bij de leerlingen.
Halverwege de Team Training vraagt VOH wie van de aanwezige docenten mee wil doen aan een pilot van acht lessen. Met die groep gaat VOH in het tweede deel van de training verder. De docenten die meedoen aan de pilot krijgen als ze aan de slag gaan met ‘Oefenperiode 1’ vijf mails ter begeleiding van VOH. In die mails vraagt VOH de docenten om feedback. De deelnemende docenten krijgen de gelegenheid aan de coaches van VOH per mail vragen stellen.
In de eerste drie lessen van deze pilot introduceren de deelnemende docenten elke les een stap van de ‘Handelingsladder’:
- in les 1 stap 3 (de “Brief over toekomstig gedrag)
- in les 2 stap 2 (het geven van een Tip)
- in les 3 stap 1 (aanwijzingen met gebaren). Vanaf les 3 passen de docenten de stappen toe in de gebruikelijke volgorde: 1, 2, 3.
Ook de leidinggevenden ontvangen naar aanleiding van deze pilot mails met vragen. De deelnemende docenten en de schoolleiding ontvangen na ‘Oefenperiode 1’ een verslag gebaseerd op de feedback van docenten en leidinggevenden. De school beslist naar aanleiding van dat verslag over vervolgstappen.
3 Verantwoordelijkheden na implementatie
Het werkzame bestanddeel waarmee een school gedrag of inzet van een leerling bijstuurt, is de ‘Brief over toekomstig gedrag’. Als een school deze opdracht gebruikt, onderscheidt VOH twee verantwoordelijkheden:
Verantwoordelijkheid voor de docent
Een docent die de brief door een leerling laat schrijven, geeft deze leerling twee kansen om de brief in te leveren. Om deze opdracht weloverwogen te geven, bouwt de docent in een periode van acht weken een ‘dossier’ op van de gegeven ‘Tips’: Positieve adviezen. De docent noteert deze Tips op twee lijsten: een voor zelfstandig werken en een voor frontaal lesgeven. Na die periode vervallen deze Tips. Pas als op een lijst twee Tips staan bij een leerling en het nogmaals nodig is de leerling nogmaals aan te spreken op gedrag of inzet, vraagt de docent de leerling een ‘Brief over toekomstig gedrag’ te schrijven.
N.B. Alleen bij de allereerste les waarin de docent start met ‘Aansturen en Bijsturen’ geeft de docent de brief direct. In alle andere gevallen laat de docent twee stappen voorafgaan aan het laten schrijven van de brief:
- Aansturen met lichaamstaal
- Aansturen met een Tip
Wat te doen als een leerling de brief ook bij de tweede kans niet inlevert:
Verantwoordelijkheid voor de schoolleiding
De schoolleiding zorgt ervoor dat als een leerling de brief niet bij de tweede kans die de docent biedt inlevert, er een actie volgt die consequenties heeft voor de leerling. (zie een van beide opties hierboven).
4 Voorstel VOH – effectief implementeren
Na de eerste Team Training van VOH ontvangt de school van VOH een verslag met de reacties van de docenten. Als zowel de schoolleiding als de docenten vertrouwen hebben in deze aanpak, als uit het verslag blijkt dat de deelnemende docenten met meer plezier lesgeven, kan de school deze aanpak breder wil uitrollen. Ook dan is het belangrijk dat iedereen zijn of haar verantwoordelijkheid neemt en dat de school die verantwoordelijkheden vastlegt.
Zo kan de schoolleiding aan het begin van het schooljaar de leerlingen op de hoogte stellen van het middel waarmee docenten leerlingen aanspreken op gedrag of inzet: ‘De brief over toekomstig gedrag’. De schoolleiding geeft dan ook aan welke actie volgt als een leerling de brief niet inlevert.
5 Diploma VOH
Als een docent een cursus of Teamtraining VOH heeft gevolgd, en uit mailcontact blijk dat er voortgang is geboekt, dan kan een coach van VOH een les van de docent bezoeken, wat kan resulteren in een diploma. Ter voorbereiding van dat lesbezoek vraagt de coach de docent in een kort verslag de vorderingen op het gebied van VOH te beschrijven. Met toestemming van de docent publiceert VOH dat verslag als Testimonial op de website en verschijnt dit na enige tijd ook in een nieuwsbrief. Als bij het lesbezoek blijkt dat de docent daadwerkelijk vorderingen heeft gemaakt, krijgt de docent van VOH een diploma. Bekijk welke collega’s een diploma ontvingen van Vriendelijk Orde Houden. Deze docent kan dan een ondersteunende rol spelen bij het begeleiden van collega’s die ook met VOH willen gaan starten.
6 Cursus op locatie
Door de Cursus of Teamtraining Vriendelijk Orde Houden te volgen, door ons cursusboek te lezen of via zelfstudie komt een docent in contact met de methode van VOH.
Als deze docent de aanpak van VOH met succes toepast, kan deze docent collega’s op het spoor zetten van VOH. Willen twee collega’s de cursus samen volgen dan is het mogelijk een cursus op hun school plaats te laten vinden.
De eerste docent die starten met VOH banen de paden voor andere docenten. Voor collega’s die daarna met VOH gaan werken is het introduceren van VOH bij leerlingen eenvoudiger. Bij overlappende groepen weten leerlingen al waar ze bij VOH op kunnen rekenen.
7 VOH breder inzetten
Bij succes met VOH:
- is er een positief effect merkbaar is op school.
- worden minder leerlingen uit de les verwijderd.
- kost de hulp die de schoolleiding docenten biedt weinig tijd.
Dan kan de schoolleiding besluiten de aanpak van VOH bij meer docenten onder de aandacht brengen. Bij een bredere inzet van VOH is het aan te raden de MR en de Ouderraad in te lichten. Ook is het dan aan te raden dat de school een coach van VOH bij de invoering betrekt.
7.1 Introductie VOH voor docenten aan het begin van het schooljaar
De leidinggevende introduceren VOH aan alle collega’s via een studiedag aan het begin van het schooljaar in samenwerking met een coach van VOH.
7.2 Hoe meer docenten VOH toepassen, hoe eenvoudiger de invoering
Als meerdere docenten al werken met VOH zal een docent die zich halverwege het schooljaar aansluit bij deze manier van werken en aankondigt dat hij of zij Tips gaat geven, merken dat de leerlingen zich direct goed gaan gedragen. Deze docent profiteert van het voorwerk van andere docenten die al werken met VOH. Op zo’n school wil je graag werken!
8 Samenwerking VOH met HBO en Universiteit
Bij de pagina HBO zie je de nieuwsberichten op deze site over contact van Vriendelijk Orde Houden met HBO en universitaire docenten opleidingen.
9 Sociocratie
Om samenwerking schoolbreed te stimuleren (en daarbij ook OOP, bestuur en ouders te betrekken) raadt VOH scholen aan de website sociocratie.nl te bekijken. Op hun website staan een aantal voorbeelden van scholen die werken met de sociocratische methode. Daarmee verbeteren ze de samenwerking tussen alle geledingen binnen een school: leerlingen, docenten, OOP, leiding, ouders en bestuur.