Chinese dromen

Wat kenmerkt het onderwijs in China en hoe verhoudt dat zich tot de idealen van VOH?

Johan ’t Hart – geactualiseerd bijgewerkt augustus 2023

VPRO NPO 2 Chinese dromen – 17 november 2019

De interviewer, Ruben, heeft gestudeerd voor arts en spreekt Chinees. In het begin van de uitzending zien we kinderen die meedoen aan een zangwedstrijd. Een meisje dat hieraan deelneemt, vertelt dat ze al haar vrije tijd opoffert aan haar zangstudie. Ruben vraagt haar naar haar droom: Haar droom is minder huiswerk.

Sommige kinderen kunnen de druk van hun ouders of van de maatschappij niet aan en raken van het rechte pad. Soms nemen ouders dan extreme maatregelen en sturen hun kind naar een heropvoedingsinternaat met een streng regime. De kinderen worden niet gedwongen daar heen te gaan. Ze moeten het hier zelf mee eens zijn.

Ruben bezoekt een internaat waarbij de kinderen, als ze zich vrijwillig hebben ingeschreven, een jaar niet meer naar buiten mogen. Deze spreuk hangt om het internaat aan de muur: Zelfbeheersing is een eeuwige deugd. De directeur het internaat heeft in het leger gezeten. In het leger, geeft hij aan, leer je discipline en bevelen opvolgen. Je vergeet je individualiteit en leert denken in het collectief. Hij wil met zijn instituut de kinderen twee dingen bijbrengen, lief zijn en rekening met elkaar houden. Volgens hem moet je als individu een stap terug doen om iets gemeenschappelijks te vinden.

Ruben mag overal rondkijken in het internaat. Hij vraagt kinderen naar hun achtergrond. Een meisje vertelt hem dat ze niet meer naar school wilde en werd geslagen door haar vader. Een ander meisje vertelt dat haar ouders zijn gescheiden, ze woonde bij haar vader en stiefmoeder, ging niet meer naar school en sliep niet meer thuis en had zichzelf gesneden. Een kleine jongen vertelt dat hij op het internaat geen vrienden heeft omdat ze vinden dat hij niet deugt, een andere jongen komt uit een groot gezin, heeft zeven zussen en heeft zijn moeder vroeg verloren. Na de dood van zijn moeder woonde hij een tijd lang bij zijn oudere zuster, hing op straat rond, rookte, dronk en speel online-games. Hij verwijt zijn vader dat hij een zoon wilde hebben. Acht kinderen krijgen was voor zijn moeder te zwaar.

Ruben vraagt de kinderen naar hun dromen.

Het meisje dat zichzelf heeft gesneden, wil werken in de muziekwinkel van haar moeder, een instrument leren bespelen en muzieklerares worden.
De jongen die zijn moeder vroeg verloor, wil arts worden. Zijn wens hangt samen met het vroegtijdig verliezen van hun moeder. Hij kan zijn moeder er niet meer mee terughalen maar er wel andere families mee redden.

Er is een scene in de uitzending waarbij alle kinderen op een militaire manier gedrild worden. De instructeur zegt na afloop op normale toon: bedankt dat jullie goed hebben gewerkt. De groep zegt dan in koor, u ook bedankt. Deze waardering is niet alleen maar een formaliteit. Bij navraag van Ruben geeft de jongen uit het grote gezin aan dat hij moest huilen toen een instructeur wegging bij het internaat.

Hoe verhoud de aanpak op het internaat zich tot de idealen van VOH?

Driloefeningen kunnen prettig zijn om te doen maar kunnen ook een ander gevoel oproepen. Als ik zelf meedoe aan oefeningen waarbij iedereen exact doet wat een leider voorschrijft, mis ik ruimte voor eigenheid en creativiteit.
Als docent zoek ik, net als dit Chinese internaat, naar saamhorigheid maar probeer die te bereiken op een manier die ruimte laat voor eigenheid en creativiteit van mijn leerlingen.