Kuddedieren2

Een duidelijke docent functioneert beter als deze ook vriendelijk is.

Johan ’t Hart – geactualiseerd januari 2024

In groepen gedragen wij ons als kuddedieren. De meest dominante persoon bepaalt de sfeer. Als docent ben je aangesteld om een klas te besturen. Het advies van Vriendelijk Orde Houden (VOH) is om invloed uit te oefenen maar dan op een niet dominante manier: Vriendelijk + Duidelijk.

Door je niet dominant maar vriendelijk en duidelijk op te stellen voorkom je dat je leerlingen jouw gedrag imiteren en zich ook dominant opstellen. Zich dominant opstellen kunnen zij net zo goed als jij. In elke groep zit wel een stoere leerling die, als jij je autoritair opstelt, jouw autoriteit op de proef stelt. Dat is niet nodig, dat voorkom je door een verstoring van de les op een vriendelijke en duidelijke manier bij te sturen. De andere leerlingen zien dan dat jij nooit stoer doet en dan als een medeleerling stoer doet dat geen succes heeft. Dat stelt ze gerust. Om bij de groep te horen is het niet meer nodig om stoer te doen.

Met VOH bepaalt niet een dominante leerling de sfeer in een klas maar bepaal jij met een vriendelijke en duidelijke houding het verloop van de les.

Als je een verstoring op de dominante manier oplost, bestaat de kans dat de dominante leerling versterking van andere leerlingen vraag. Dan kan de klas als een blok tegenover je komen te staan. Daar heeft iedereen last van. Het vreet energie en er is geen aandacht meer voor de les. In het onderstaande schema is de leraar altijd duidelijk, maar varieert de mate van vriendelijkheid. Opties 1 en 2 zijn zijn heel streng. Ik denk dat opties 1 t.m. 3 zijn wereldwijd gangbaar zijn. De manier van bijsturen op de manier van VOH met optie 4 en 5 wijkt wat betreft vriendelijkheid af van eerdere patronen om bij te sturen.

Bij de vijfde optie is de maatregel die je neemt het geven van een (korte) Tijdrovende opdracht (Tegenwoordig meestal genoemd: Brief over toekomstig gedrag) waarin je de leerling vraagt wat er is gebeurd en hoe we dit voortaan beter oplossen. Indien nodig stuur je in een volgende periode dezelfde leerling bij met een grotere Reflectieve Schrijfopdracht.

Met een dominante houding is het lastig om je leerlingen te motiveren. Het is al helemaal lastig om op een dominante manier iedereen zelfstandig aan het werk te zetten en dan ook nog eigen initiatief te vragen. Voor dat laatste is intrinsieke motivatie nodig en die laat zich niet afdwingen. Intrinsieke motivatie ontstaat in een vriendelijke en duidelijk omgeving vanzelf.

Samengevat

Maak als docent gebruik van het feit dat wij kuddedieren zijn. Wees je ervan bewust dat alle leerlingen heel goed letten op jouw lichaamstaal. Begin daarom zelf met het tonen van door jou gewenste gedrag: Vriendelijk en Duidelijk. Veel plezier met lesgeven! Je functioneert het beste als je zowel duidelijke als vriendelijk bent.