Omgaan met verstoringen van de les: Koektrommel

Voor een leerling kan het interessant zijn om het gezag van de docent te betwisten. Daarmee verwerft deze leerling gezag, zijn medeleerlingen zien hem of haar als moedige en dappere strijder die het onrecht dat hen wordt aangedaan, de verplichting naar school komen, bestrijdt. Hoe gaan docenten hier mee om?

Johan ’t Hart – geactualiseerd maart 2023

Een leerling die stoer over wil komen of die een medeleerling stoort kan jou ertoe aanzetten hem of haar een koekje te geven (Een Tip te geven). Al snel is de koektrommel voor deze leerling leeg. Waarom de vergelijking met de koektrommel? Omdat je met een Tip een leerling aandacht geeft en op een positieve manier aanstuurt. Aansturen kost een leerling geen tijd.

Of de groep die jij lesgeeft wel of niet jouw gezag betwist, heeft te maken met jouw opstelling. Als je altijd een afgepaste hoeveelheid ruimte biedt voor verstoringen en daarop adequaat reageert, gaat de klas ongeacht hun toevallige dynamiek snel aan het werk.

Hoe ga je als docent om met een leerling die jouw gezag betwist? Vriendelijk Orde Houden (VOH) adviseert een denkbeeldige koektrommel neer te zetten voor dergelijke leerlingen. Jij geeft twee verschillende leerlingen die jouw gezag betwisten tijdens frontaal lesgeven een koekje. Tijdens frontaal lesgeven zitten er slechts twee koekjes in de koektrommel. Bij zelfstandig werken leg je zelfs vier koekjes in de koektrommel. Die vier koekjes bestemd voor vier verschillende leerlingen die medeleerlingen storen tijdens zelfstandig werken.

Bij een verstoring geeft je ze ze een denkbeeldig koekje uit de koektrommel (Je toont de volgende afbeelding van het telraam en je geeft de leerling die stoort een Tip). De afbeeldingen hebben de kleuren oranje en rood.

Als de koektrommel leeg is, is het voor leerlingen af te raden jouw les te verstoren. Ze zien dan dat er nog maar één rood koekje is. Is ook het laatste koekje uitgedeeld, dan geef je bij een volgende verstoring tijdens frontaal lesgeven een Tijdrovende opdracht. Tijdens zelfstandig werken, schakel je na het vierde koekje over op frontaal lesgeven omdat het dan te onrustig is om zelfstandig te werken.

In de onderstaande video vertellen leerlingen hoe het aanvoelt om een Tijdrovende opdracht te krijgen. De leerlingen in de nu volgende video spreken over een ‘reflectieverslag’. Je kunt er zelf een naam aan geven. VOH noemt het nu ‘Brief over toekomstig gedrag. Bij VOH stuur je leerlingen bij door ze te vragen te reflecteren op hun gedrag en na te denken over toekomstig gedrag. In tegenstelling tot Tips kosten Tijdrovende opdrachten wel tijd.

Video
Leerlingen vertellen: Ons de les uitsturen, daar heb je niks aan

Groepsdynamiek
Een groep kan per dag een andere dynamiek tonen. Als docent VO heb je te maken met verschillende groepen leerlingen binnen een week. in het PO wisselt de groepssamenstelling jaarlijks. Met de koektrommel met slechts een beperkt aantal koeken kun je elke les snel beginnen. Hoe dat precies in zijn werk gaat lees je in mijn eerdere blog: De les begint.