Van georganiseerde reis naar trektocht
Op welke manier geef je leiding aan verandering? Dick Bruinzeel geeft aan dat docenten in het onderwijs leerlingen eerst als groep meenemen op trektocht en dan individueel op pad sturen om een trektocht te maken.
Johan ’t Hart – geactualiseerd augustus 2023
De titel van dit blog is overgenomen een interview. In dat interview stelt Willemijn de Jong deze vraag aan Dick Bruinzeel: Op welke manier geef je leiding aan verandering, zonder dat het eindresultaat al vaststaat?
Dick geeft als antwoord:
“Bij de start van dit proces ontstond de metafoor: van georganiseerde reis naar trektocht. Dat is een manier van veranderen waarbij het heel belangrijk is dat je met elkaar een beeld schept van wat je ‘in het hier en nu’ doet. We hebben geen routekaart, maar we hebben ambities en een gedeeld beeld ontwikkeld van wanneer het goed is. We formuleren met elkaar uitgangspunten en leidende principes, van waaruit je kunt werken: alles wat daarbij past is goed. Op deze manier voorkom je bovendien symptoombestrijding.”
VOH gebruikt deze metafoor bij ‘Docent gestuurd onderwijs’ en bij ‘Leerling gestuurd onderwijs’:
- Enerzijds organiseert de docent een reis en is daarbij de reisleider (Docent gestuurd onderwijs – frontaal lesgeven). De onderwijsdoelen Kwalificatie en Socialisatie staan centraal.
- Anderzijds stelt een docent leerlingen in staat een persoonlijke trektocht te ondernemen (Leerling gestuurd onderwijs – zelfstandig werken). Het Onderwijsdoel Persoonsvorming staat centraal.
Met deze combinatie van deze twee stijlen van lesgeven verkrijg je bij je leerlingen een positieve ‘emotionele bankrekening’ (Gunfactor – Covey) en willen je leerlingen voor je werken. Met deze combinatie voorkom je dat leerling en docent permanent van elkaar afhankelijk zijn. Zowel bij docent gestuurd- als bij leerling gestuurd onderwijs voorkom je een dominante houding en dwang.
Door deze twee vormen van werken af te wisselen neemt gaandeweg de autonomie van leerlingen toe.