Wat zien we over het hoofd?
De Koreaanse filosoof Byung-Chun Han analyseert in zijn boek ‘Vita contemplativa’ onze maatschappij (Han) 2023. Hij laat zien dat wij een aantal aspecten die horen bij een menswaardig bestaan uit het oog verliezen. Hoe keren wij het tij? Hoe maken je van een school een hechte gemeenschap?
Johan ’t Hart – januari 2024
In dit blog geef ik een overzicht van eerder door mij geschreven blogs over Han. Dit blog begin ik met een citaat van Han dat voor mij de aanleiding was voor het schrijven van deze blogs:
“Consumenten zijn eenzaam. Ook de digitale communicatie blijkt een communicatie te zijn zonder gemeenschap. Sociale media versnellen de afbraak van de gemeenschap. Het kapitalisme verandert de tijd zelf in een waar. Daardoor verliest ze elke feestelijkheid. Met betrekking tot de commercialisering van de tijd merkt Debord op: ‘De werkelijkheid van de tijd is vervangen door de reclame van de tijd’.
Een ander constitutief kenmerk van het feest, naast gemeenschap, is luxe. Deze heft economische dwang op. Als opgevoerde levendigheid, als intensiteit heeft het feest iets luxurieus, dat wil zeggen iets wat de gebaande paden te buiten gaat, wat afwijkt van de noodzaak en nooddruft van het loutere leven. Het kapitalisme daarentegen verabsoluteert het overleven. In een leven dat verkommert tot overleven, verdwijnt de luxe. Zelfs de grootste prestatie haalt het daar niet bij. Arbeid en presteren horen thuis in de orde van het overleven.”
[constitutief: die of dat ervoor zorgt dat iets er komt]
Als het waar is wat Han zegt in dit citaat, is doorgaan op dezelfde manier geen optie. Ik beschouw dit citaat als een oproep tot veranderen. Kanttekeningen die Han maakt bij onze huidige maatschappij en ideaalbeelden die daar tegenover stelt, vertaal ik in mijn blogs naar startpunten om op school in goede harmonie samen te werken:
- Hoe geef je leerlingen tijdens zelfstandig werken zowel gelegenheid voor contemplatie als voor weloverwogen handelen?
- Hoe maak je onderwijs vriendelijk?
- Wat is het belang van feesten, voorstellingen en vieringen voor een school?
- Hoe maakt de schoolleiding een school tot een hechte gemeenschap?
Tot zover de blog’s die te maken hebben met het boek van Han
In een blog dat losstaat van het boek van Han, laat ik zien hoe je elke leerling een bepaalde speelruimte geeft wat betreft verstoringen (van de les of van andere leerlingen) en hoe je bij een verstoring duidelijk je grens aangeeft. Deze vorm van aan- en bijsturen maakt onderwijs eerlijk.
Tenslotte twee weblinks waarmee aan wil tonen dat docentgestuurd onderwijs en leerlinggestuurd onderwijs niet zonder elkaar kunnen. Als je beide vormen van onderwijs combineert, floreert het onderwijs:
Ik wens alle leerlingen toe dat zij op school keuzes mogen maken en dat op hun school iedereen vriendelijk en eerlijk is en aanspreekbaar op gedrag. Dat zij tijd krijgen voor contemplatie en weloverwogen handelen. Dat iedereen: docent, leerling, leiding en onderwijsondersteunend personeel, op hun school onderwijs ziet als een gezamenlijk leerproces. Dat scholen voor alle betrokkenen een thuis zijn, een hechte gemeenschap. Dat voor leerlingen hun school de aanloop is naar een betrokken en sociaal bestaan als burger in de maatschappij.
