Gebruikte termen – Jargon
1 Algemene termen, Onderwijsdoelen en Psycholgische basisbehoeften
Orde
- Een toestand waarin alles bewust zo is of gaat als bedoeld.
- Een gestructureerde en georganiseerde omgeving waarin leerlingen zich kunnen concentreren en de lessen efficiënt kunnen volgen. Het betekent dat leerlingen de regels en routines respecteren, dat er een respectvolle interactie is tussen de leerkracht en de leerlingen, en dat er minimale afleidingen of verstoringen zijn. Een goed onderhouden orde draagt bij aan een positieve leeromgeving, waarin iedereen zich veilig voelt en waarin optimale leerresultaten kunnen worden bereikt.
Orde Maken – Orde Houden
- Orde maken betreft het verbeteren van je lessen, het verbeteren van de manier waarop je lesgeeft en het efficiënt aanspreken van leerlingen op gedrag en inzet. Door orde te maken, werk je op een vreedzame manier aan drie onderwijsdoelen en de psychologische basisbehoeften van leerlinen
- ‘Orde Houden’ bestaat bij (VOH) uit twee componenten: ‘Aansturen en Bijsturen’. Met ‘Aansturen’ voorkom je dat een verstoring de les gaat beïnvloeden (Preventief). Met ‘Bijsturen’ los je een verstoring effectief op, zodat deze zich niet herhaalt (Curatief).
Zie Gert Biesta
Aanspreken op gedrag en inzet
Definitie gevonden op internet
Aanspreken op gedrag – Wanneer je ziet dat iemand onhandig of grensoverschrijdend gedrag vertoont, is het raadzaam diegene daarop aan te spreken. Dit kan lastig zijn. Een reden daarvoor is dat mensen het ervaren alsof ze oordelen over iemand of iemand beschuldigen. Hieronder volgen wat tips om iemand aan te spreken, zonder dat het lijkt alsof je over iemand oordeelt of iemand beschuldigt:
– Ga op gelijke hoogte met degene die je aan wilt spreken, staan.
– Gebruik de omgangs- en gedragsregels die jullie hebben om het gedrag aan te spiegelen. Als in jullie gedragsregels bijvoorbeeld staat ‘We hebben respect voor elkaars religie’ en een deelnemer maakt discriminerende grappen dan kun je zeggen “Ik merk dat je grappen over het geloof van Zarah maakt. In onze gedragsregels staat dat wij als organisatie graag zien dat vrijwilligers respect hebben voor elkaars religie.”
– Zorg er, vooral bij een kind, voor dat je duidelijk maakt dat de reactie over het gedrag gaat. Je wijst niet het kind af maar zijn gedrag.
– Benoem hoe je het gedrag wel graag zou zien.
https://vrijwilligerswerk.nl/in+veilige+handen+home+nieuw/het+is+mis/aanspreken+op+gedrag/
VOH onderschrijft het bovenstaande en verwoordt de bovengenoemde ‘omgangs- en gedragsregels’ met:
- het kader aan de muur (Vriendelijk + Duidelijk),
- verwachtingsmanagement: “Graag opletten tijdens uitleg” of “Gebruik je tijd om aan de opdrachten te werken”
Ook maakt VOH onderscheid tussen:
- Een leerling per periode aanspreken op gedrag of inzet.
- De groep per les aanspreken op gedrag en inzet (met telraam).
Uitzoomen – Inzoomen
- Met ‘Uitzoomen’ bedoelt VOH een afbeelding die te vinden is bij het overzicht en waarmee in een oogopslag duidelijk is waar VOH voor staat. Zie overzicht
- Met ‘Inzoomen’ (ook wel ‘poster VOH’) bedoelt VOH een afbeelding die te vinden is bij het overzicht en waarin alle modules van VOH gerubriceerd in ‘invalshoeken’ te zien zijn. Zie overzicht
Invalshoek – module
- VOH onderscheidt vijf invalshoeken:
- De vijf invalshoeken zijn onderverdeeld in modules.
Kwalificatie, Socialisatie en Persoonsvorming
Onderwijsdoelen – drie doeldomeinen van Biesta.
Kwalificatie is één van de drie onderwijsdoelen die Biesta heeft geformuleerd. VOH heeft zijn definitie iets aangepast: Kwalificatie heeft te maken met overdracht en verwerving van kennis, vaardigheden en houdingen die kwalificeren om ‘iets’ te doen, zowel voor een beroep als voor het leven in een complexe moderne samenleving.
Socialisatie is één van de drie onderwijsdoelen die Biesta heeft geformuleerd. VOH heeft zijn definitie iets aangepast: Socialisatie heeft te maken met inleiding in- en verbinding met bestaande tradities en praktijken – zowel sociaal-culturele, politieke, religieuze en levensbeschouwelijke praktijk, als beroeps- en professionele praktijken.
Persoonsvorming is één van de drie onderwijsdoelen die Biesta heeft geformuleerd. Bij Persoonsvorming kun je denken aan kwaliteiten als zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en ook volwassenheid.
Bron: Lees meer
Autonomie, Competentie, Verbondenheid
Psychologische basisbehoeften – Ryan & Deci
- Autonomie – Dit is de drang om verbanden te zien tussen het eigen handelen en dat van anderen in de omgeving. Deci en Ryan ontdekten dat extrinsieke beloningen voor intrinsiek gemotiveerd gedrag, de intrinsieke motivatie ondermijnt. Daardoor neemt de autonomie af. Beter is om intrinsiek gedrag ook intrinsiek te belonen, waardoor een individu het idee heeft meer vat op zijn/haar leven te hebben.
- Competentie – Hier gaat het om de drang naar beheersing van de uitkomst, alsook de beheersing van eigen ervaringen. Deci en Ryan ontdekten dat het geven van onverwacht positieve feedback, de intrinsieke motivatie van mensen verhoogt. Positieve feedback leidt daardoor tot een hoog competentieniveau; het vergroot de intrinsieke motivatie, maar vermindert de extrinsieke motivatie.
- Verbondenheid (ook wel ‘relatie’) – Hier gaat het om de drang naar verbondenheid met de omgeving en andere individuen. Het wordt ook wel ‘psychologische verbondenheid’ genoemd. De mens is een sociaal dier en heeft behoefte aan soortgenoten om mee om te gaan en te communiceren.
Bron: Zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan: de uitleg – Toolshero
Termen die gebruikt worden in Oefenperiode 1
Oefenperiode 1
In oefenperiode 1 introduceert een docent of leerkracht de eerste vijf compnenten van ‘Aansturen en Bijsturen’. Zie ‘Zes componenten van Aansturen en Bijsturen‘
Kader
Het kader hangt bij VOH aan de muur van een klaslokaal. Aan het kader toets je alles wat binnen een les gebeurt. Meer informatie
afbeelding 78: kader VOH
Driehoek –
verwachtings-
management
Van deze pdf vouw je deze driehoek. Die zet je met de kant naar de leerlingen die correspondeert met de werkvorm waarmee jij wilt gaan werken. Zie ook ‘Map verwachtingsmanagement”
Afbeelding 104: driehoek Verwachtingsmanagement
Handelingsladder
Starten met VOH doe je in twee periodes van acht lessen. In de eerste serie van acht lessen – Oefenperiode 1 – spreek je elke leerlingen afzonderlijk aan op inzet en gedrag met de Handelingsladder.
Handelingsladder is nieuw woord dat is bedacht door VOH.
Met de Handelingsladder spreek je een leerling aan op gedrag en inzet in de vier stappen. Bij elke stap krijg een leerling de kans daar goed op te reageren. Lees meer
Afbeelding 96: Handelingsladder
Aansturen
Oorspronkelijke betekenis:
aansturen – Werkwoord 1. (ov) leiding geven aan iets ♢ Ik ga jullie vandaag in jullie werk aansturen. Wiktionary 2019
Betekenis die VOH geeft aan aansturen:
Bij VOH stuur je zowel aan op inzet als gedrag. Als je iets wilt veranderen aan gedrag of inzet van een leerling geef je dat
- eerst aan met een serie gebaren (aansturen met lichaamstaal),
- daarna met een ‘Tip’.
Als je een leerling aanstuurt, kost dat de leerling geen tijd. Lees meer over aansturen
Als jij een leerling aanstuurt en de leerling reageert daar niet op, als de leerling gedrag of inzet niet aanpast, gaat je over tot bijsturen.
Tip
Oorspronkelijke betekenis
tip – zelfstandig naamwoord 1. kort en handig advies ♢ heb je een tip voor hoe ik dat moet oplossen? 2. extra geld als dank voor iemands goede diensten ♢ hij gaf de ober een flinke tip …
Betekenis die VOH geeft aan het woord Tip:
Een Tip is een positieve aanwijzing (bijvoorbeeld “graag opletten” of “graag aan het werk”). Zo’n positieve aanwijzing komt in de plaats van een waarschuwing (bijvoorbeeld “Dit is je eerste waarschuwing” of “Let op”). Een Tip bij VOH is een niet-vrijblijvende en telbare stap waarmee je gedrag of inzet aanstuurt. Als de leerling het positieve advies niet opvolgt, stuur je bij met een ‘Brief over toekomstig gedrag’. Lees meer
Tipboek + lijsten om Tips te noteren
Tipboek is een nieuw woord dat is bedacht door VOH.
Het Tipboek gebruik je bij frontaal lesgeven om ‘Tips’ te noteren én om te noteren wie je een ‘Brief over toekomstig gedrag’ geeft. Deze manier van noteren oogt vriendelijker dan het direct van Tips op een lijst. Na afloop van de lessen verwerk je deze aantekeningen in een klassenlijst voor frontaal lesgeven.
Afbeelding 82: Tipboek
Tips die je geeft tijdens zelfstandig werken, noteer je direct op een lijst voor zelfstandig werken.
Bijsturen
Oorspronkelijke betekenis
Bijsturen (stuurde bij, heeft bijgestuurd), (overg. en abs.) eig. de stand van het stuur corrigeren, zodat het schip de gewenste koers nauwkeurig behoudt; (fig.) naar de eis van de omstandigheden de nodige (kleine) aanpassing in de gevolgde werkwijze toepassen. www.ensie.nl
Betekenis die VOH geeft aan het woord bijsturen:
Als een leerling gedrag of inzet niet zelf aanpast, zorg jij ervoor dat het toch verandert door bij te sturen met een opdracht, met een ‘Brief over toekomstig gedrag’. Na de brief te hebben geschreven en te hebben ingeleverd, verbetert doorgaans het gedrag of de inzet van de leerling. Zie ‘Bijsturen‘
Brief over toekomstig gedrag
De naam ‘Brief over toekomstig gedrag’ is bedacht door VOH. Zie voorbeeld
Het is een opdracht die je geeft aan een leerling met als doel gedrag of de inzet te verbeteren. Deze opdracht is effectief omdat de opdracht:
– de leerling tijd kost.
– de leerling vraagt om zelf een oplossing te verzinnen.
– weloverwogen volgt op Tips (en niet impulsief en niet te vaak wordt gegeven).
– op termijn effectief is. Leerlingen zeggen tegen elkaar: “Bij deze docent moet je oppassen want anders moet je een brief schrijven” (Eerder noemde VOH deze opdracht ‘Tijdrovende opdracht’. Zie ook Astrid Boon).
Termen die gebruikt worden in Oefenperiode 2
Oefenperiode 2
De ‘Oefenperiode 2’ is een serie van acht lessen waarin het laatste component van ‘Aansturen en Bijsturen introduceert. Zie ‘Zes componenten van Aansturen en Bijsturen‘.
Telraam
Oorspronkelijke betekenis
telraam – Zelfstandignaamwoord 1. een hulpmiddel voor het bijhouden van rekenwerk door het verschuiven van kralen op een raamwerk. Wictionary (2019)
Betekenis die VOH geeft aan de term telraam:
Een dakstandaard (type map die lijkt op een driehoek) waarmee je afbeeldingen toont. Met die afbeeldingen laat je zien aan je leerlingen hoeveel ‘Tips’ je binnen één les hebt gegeven. Je telt de Tips met als doel het aantal Tips per les te beperken.
Je gebruik het telraam vanaf Oefenperiode 2. Je gebruikt het telraam zowel bij frontaal lesgeven als tijdens zelfstandig werken. Lees meer
Afbeelding104: Telraam – Dakstandaard
Hieronder zie je alle afbeeldingen die in het telraam zijn verzameld en ook wat de consequenties zijn voor leerlingen.
Afbeelding 97: alle afbeeldingen van het telraam
Andere benaming voor een docent
Motivatiecoach
Motivatiecoach is een nieuw woord bedacht door VOH. Met de term ‘Motivatiecoach’ geeft VOH aan dat je als docent niet alleen lesgeeft, maar ook coacht. Als motivatiecoach stimuleer je intrinsieke motivatie. Lees meer
