Veelgestelde vragen per invalshoek
1. Vriendelijk
Vraag 1: Hoe formuleer je al die tips positief? Als iemand geen huiswerk maakt is ‘graag huiswerk maken’ toch niet voldoende, hoe pak je dat aan.
Het antwoord vind je op de site bij: https://www.vriendelijkordehouden.nl/cursus-vriendelijk-orde-houden-in-de-klas/orde-maken/aansturen-en-bijsturen/
Als eerste lees je bij deze link: Vriendelijk Orde Houden (VOH) onderscheidt vier stappen waarmee een docent gedrag van een leerling op een vriendelijke en duidelijke manier bijstuurt. De eerste twee stappen (Aansturen) kosten een leerling geen tijd. De derde en vierde stap kosten een leerling wel tijd (Bijsturen). Leerlingen laten hun gedrag bijsturen als ze weten dat het verstoren van de les hen tijd kan kosten of als zij merken dat jij hen confronteert met hun eigen gedrag, eventueel via de schoolleiding of hun ouders.
Een toevoeging van mij:
De Tip waar ik over vertelde is op zichzelf onvoldoende. De Tip krijgt pas effect als je na twee Tips een maatregel neemt: de Tijdrovende opdracht. Als leerlingen daar aan wennen, dan laten ze het daar niet op aankomen en maken ze hun huiswerk.
De Tips zijn positief en altijd heel algemeen. Dat heeft als voordeel dat je nooit je ergernis laat blijken. Toch weet een leerling dat het nodig is iets aan te passen, anders volgt er nog een Tip en dan een Tijdrovende opdracht.
Vraag 2: Hoe kun je vriendelijk zijn zonder dat het ten koste gaat van gezag?
Té vriendelijk gaat ten koste van gezag. Vandaar dat VOH adviseert op zowel vriendelijk als duidelijk te zijn.
Bekijk voor meer informatie deze video:
https://vimeo.com/344252635
2. Duidelijk
Vraag 1: Hoe formuleer je al die tips positief? Als iemand geen huiswerk maakt is ‘graag huiswerk maken’ toch niet voldoende, hoe pak je dat aan.
Het antwoord vind je op de site bij: https://www.vriendelijkordehouden.nl/cursus-vriendelijk-orde-houden-in-de-klas/orde-maken/aansturen-en-bijsturen/
Als eerste lees je daar: Vriendelijk Orde Houden (VOH) onderscheidt vier stappen waarmee een docent gedrag van een leerling op een vriendelijke en duidelijke manier bijstuurt. De eerste twee stappen (Aansturen) kosten een leerling geen tijd. De derde en vierde stap kosten een leerling wel tijd (Bijsturen). Leerlingen laten hun gedrag bijsturen als ze weten dat het verstoren van de les hen tijd kan kosten.
Een toevoeging van mij:
De Tip waar ik over vertelde is op zichzelf onvoldoende. De Tip krijgt pas effect als je na twee Tips een maatregel neemt: de Tijdrovende opdracht. Als leerlingen daar aan wennen, dan laten ze het daar niet op aankomen en maken ze hun huiswerk.
De Tips zijn positief en altijd heel algemeen. Dat heeft als voordeel dat je nooit je ergernis laat blijken. Toch weet een leerling dat het nodig is iets aan te passen, anders volgt er nog een Tip en dan een Tijdrovende opdracht.
3. Lesinhoud
Vraag 1: Hoe kun je lesinhoud gebruiken bij het ordelijker maken van je les?
Het antwoord vind je op de site bij:
https://www.vriendelijkordehouden.nl/cursus-vriendelijk-orde-houden-in-de-klas/orde-maken/lesinhoud
Daar lees je het volgende:
Lesinhoud is een van de vijf invalshoeken van Vriendelijk Orde Houden (VOH). De docent verzorgt een uitdagende lesinhoud en maakt daarmee orde. Enerzijds biedt de docent structuur en anderzijds geeft de docent leerlingen ruimte voor eigen initiatief. Wederzijdse beoordeling versnelt ieders ontwikkeling.
Ik bereid een omgeving voor waarbij mijn leerlingen een onderwerp kiezen en bepalen op welke manier ze daarmee aan de slag gaan. Ik raad ze aan daarbij hun medeleerlingen of deskundigen te raadplegen. Zelf stel ik als coach vooral vragen. Voorafgaande aan de eindpresentatie vraag ik aan een leerling zichzelf een cijfer te geven. Wat betreft de basisstof gebruiken mijn leerlingen een app om op een zelfgekozen tijdstip te controleren of ze deze beheersen. Mijn leerlingen zijn zo druk met hun eigen plannen bezig dat ze vergeten de les te verstoren.
Een toevoeging van mij:
Ik zou zeggen, lees deze invalshoek verder door. Er staan veel linken in en persoonlijk vind ik dat de aanpak van VOH aansluit bij die van geofutureschool.nl
Vraag 2: Wat zou een effectieve en creatieve manier zijn om de aandacht van een drukke klas te krijgen? Vooral vanuit het, in groepjes, zelfstandig werken.
Beantwoording door Johan ’t Hart
Deze vraag komt van een student van het conservatorium in Groningen van de opleiding Docent Muziek n. a. v. een eerste stageles.
Tijdens een skypegesprek met de groep leerlingen die nu in het tweede jaar zitten van de opleiding Docent Muziek in Groningen, beantwoorde ik de vraag door te laten zien hoe functioneel gebaren zijn bij het aansturen van individuen en groepen. Zie gebruik lichaamstaal.
Eerst liet ik drie gebaren zien (met de betekenissen 1 – 2 en 4) en vroeg de studenten deze gebaren na te doen. Klik op deze link voor uitleg over de gebaren.
Vervolgens koppelde ik aan de gebaren manieren van spelen
Daarna vroeg ik de studenten op mijn gebaren te reageren
Tenslotte vroeg ik de studenten in twee groepjes aan het werk te gaan met bij elke groep een zelfgekozen dirigent én vroeg ik ze om er samen één muziekstuk van te maken.
Meer informatie over zelfstandig werken tref je aan bij:
Leerlinggestuurd Onderwijs // Vriendelijk Orde Houden in de Klas
4. Observeren
Vraag 1: Kan het ook op een andere manier zonder zo’n boekje en formuliertje?
Ik nodig je hierbij uit om zelf een aanpak te verzinnen waarbij het je geen boekje en formulier nodig hebt! Mocht je daar dan succes mee hebben, dan hoor ik graag hoe jij het aanpakt.
Ikzelf en vele cursisten van VOH gebruiken (delen van) de aanpak van VOH en zijn daar tevreden over.
Ikzelf ben uiteraard eerst les gaan geven zonder boekje en formuliertje en ik reageerde spontaan op wat er gebeurde. Dat ging meestal goed maar soms was het niet voldoende. Aan het formuliertje en het boekje zijn allerlei andere opties voorafgegaan. De aanpak met het formuliertje en boekje is nu een bewezen simpel concept.
Daarmee voorkom je dat je vaak waarschuwt (zonder effect), en dat je er soms iemand uitstuurt (daar ben je nooit tevreden over). Voor je leerlingen komt het uit de les sturen op een onverwacht moment en daarmee ben je voor hen onvoorspelbaar. Als je problemen oplost door boos te worden, bent je vanaf dat moment een speelbal in de handen van je leerlingen.
Vraag 2 : Hoe zie je de kleine beginnen van grotere onrust en hoe speel je daar snel en vriendelijk op in.
Het antwoord op jouw vraag staat op onze site bij de invalshoek observeren:
https://www.vriendelijkordehouden.nl/cursus-vriendelijk-orde-houden-in-de-klas/orde-maken/observeren
Als eerste zie je daar staan:
Door op de lichaamstaal van mijn leerlingen te letten, merk ik hun stemming en kan ik daar beter en sneller op inspelen. Ik leg makkelijker contact. Als ik zie dat een leerling zich goed inzet dan geef ik met een gebaar (duim omhoog) een compliment.
Als ik zie dat een leerling mogelijk de les willen verstoren, dan stuur ik aan of stuur ik bij. Door direct een aanwijzing te geven in de vorm van een gebaar (dit hoort bij aansturen), voorkom ik dat de verstoring zich ontwikkelt.
Nog een toevoeging van mij: Doordat je met de gebaren aanwijzingen geeft en dus niets hoeft te zeggen, kun je vriendelijk blijven.
Vraag 3: Kun je genoeg uitleggen en opletten tegelijkertijd.
Bij het onderwerp observeren staat onderaan een tip die ik kreeg van een oud-leerling. Enero Moestalam. Enero was danser en gaf dansles. Deze tip staat onderaan bij deze link bij credits.
Enero gaf Johan ’t Hart de opdracht een les alleen maar op lichaamstaal te letten. Voor Johan ’t Hart ging een wereld open. Hij zag direct hoe zijn leerlingen zich voelden en kon daarom beter op ze reageren. Enero heeft ervoor gezorgd dat we zijn advies aan cursisten doorgeven als onderdeel van observeren.
Wat mij toen duidelijk werd is dat je met het letten op lichaamstaal je rechter hersenhelft gebruikt en met taal je linker hersenhelft. Die kun je synchroon gebruiken! Terugkomend op de vraag: Je kunt dus tegelijkertijd uitleg geven en opletten!
5. Aansturen en bijsturen
- Zijn er voorbeelden van het formuleren van een Tip?
- Hoe krijg je de klas stil (aan het begin van de les of bij een wisselmoment)?
- Hoe stuur je een leerling bij / corrigeer je, als een leerling onverschillig reageert en zelfs na sanctie doorgaat in de volgende lessen met zijn / haar gedrag omdat het lijkt alsof het diegene niet veel scheelt?
- Hoe ga je om met leerlingen die niet persé heel storend / ongewenst gedrag vertonen, maar wel stelselmatig elke les kort storen / wat min opvallend minder goed meedoen?
- Hoe kun je een leerling die vaak de les verstoort toch motiveren?
- Hoe bepaal je welk gedrag grensoverschrijdend is?
- Hoe ga je om met kinderen in een klas die, alleen of in een groepje, dusdanig de les verstoren waardoor de klas erin meegetrokken wordt. Met name zonder eruit te sturen en boos/geïrriteerd te worden, maar wel op zo’n manier dat het gedrag stopt en je het niet hoeft te blijven herhalen.
- Hoe pas je een Tijdrovende opdracht toe bij kinderen die (nog) niet kunnen schrijven.
Vraag 1: Zijn er voorbeelden van het formuleren van een Tip?
Hoe je een Tip geeft verschilt per werkvorm. Je laat een Tip aansluiten bij de aanwijzingen die al hebt gegeven met de map verwachtingsmanagement. Daarmee geef je per werkvorm één boodschap af en dat zorgt voor duidelijkheid. Zie ook de overige informatie van 5.1.1 Toepassingen tip)
Vraag 2: Hoe krijg je de klas stil (aan het begin van de les of bij een wisselmoment)?
Bij deze pagina zie je het voorbeeld van een stiltegebaar genaamd ‘Vuurtoren’. Dat gebaar kun je gebruiken om een klas aan het begin om stilte te vragen. https://www.vriendelijkordehouden.nl/cursus-vriendelijk-orde-houden-in-de-klas/orde-maken/aansturen-en-bijsturen/gebruik-lichaamstaal/gebaren/
Theorie over het gebruik van lichaamstaal vind je bij deze link:
Je kunt ook zelf een gebaar bedenken waarmee je om stilte vraagt.
Vraag 3: Hoe stuur je een leerling bij / corrigeer je, als een leerling onverschillig reageert en zelfs na sanctie doorgaat in de volgende lessen met zijn / haar gedrag omdat het lijkt alsof het diegene niet veel scheelt?
VOH gebruikt een ander woord voor ‘corrigeren’: Aansturen en bijsturen https://www.vriendelijkordehouden.nl/cursus-vriendelijk-orde-houden-in-de-klas/orde-maken/5-aansturen-en-bijsturen/
De Tijdrovende opdracht is daarbij een onmisbaar onderdeel. Vrije tijd is iets dat leerlingen zich niet laten afpakken. Als jij aangeeft dat je op het punt staat zo’n Tijdrovende opdracht uit te delen, binden ze in.
Wat een leerling dan kan doen is b.v. de opdracht niet maken. In dat geval geef je de leiding een seintje, die neemt de leerling apart en vraagt hem of haar de opdracht bij hen in te leveren. Pas als dat is gebeurt mag de leerling weer in de les.
Als student die stage loopt zou je hierover een afspraak kunnen maken met de docent bij wie je stage loopt. Ik heb hier geen ervaring mee maar misschien kan het zo: Een leerling die het verslag niet bij jou inlevert, krijgt geen toegang tot de les en levert de opdracht later bij de leraar in.
https://www.vriendelijkordehouden.nl/cursus-vriendelijk-orde-houden-in-de-klas/orde-maken/aansturen-en-bijsturen/bijsturen-met-hulp-schoolleiding/
Vraag 4: Hoe ga je om met leerlingen die niet persé heel storend / ongewenst gedrag vertonen, maar wel stelselmatig elke les kort storen / wat min opvallend minder goed meedoen?
Deze vraag komt op onze website bij de invalshoek Aansturen en bijsturen op een aantal plaatsen terug:
Vooral bij ‘aansturen met Tip’ is over dit verschijnsel nagedacht (punt 4.2 en 4.3 en ook 4.4)
Het opvallend minder goed meedoen kan te maken hebben met gebrek aan motivatie. Dat komt aan de orde bij de invalshoek Lesinhoud.
https://www.vriendelijkordehouden.nl/cursus-vriendelijk-orde-houden-in-de-klas/orde-maken/lesinhoud/
Als je stage loopt, is zelfsturing voor leerlingen niet het eerst waar je aan denkt. Als je eenmaal een baan hebt, is dit een middel waardoor leerlingen minder storen om dat het voor hen interessanter is.
Ik denk dat je wel kunt proberen om zelf opdrachten te maken waar een zekere zelfsturing inzit.
Ook door een ander type beoordeling kun je leerlingen stimuleren:
Vraag 5: Hoe kun je een leerling die vaak de les verstoort toch motiveren?
Deze vraag splits ik uit in twee vragen:
Hoe los je verstoringen op? Meer daarover lees je bij:
https://www.vriendelijkordehouden.nl/cursus-vriendelijk-orde-houden-in-de-klas/orde-maken/aansturen-en-bijsturen/
En hoe kun je leerlingen motiveren? Meer daarover lees je bij:
https://www.vriendelijkordehouden.nl/cursus-vriendelijk-orde-houden-in-de-klas/orde-maken/lesinhoud/
Vraag 6: Hoe bepaal je welk gedrag grensoverschrijdend is?
Bekijk de lijst met voorboden van verstoringen
Je observeert leerlingen en let daarbij op lichaamstaal en taalgebruik:
Observeren (lichaamstaal en taalgebruik) // Vriendelijk Orde Houden
Lees meer over ‘grensoverschrijdend gedrag’: Als een leerling een medeleerling slaat of jou uitscheldt, stuur je deze leerling er direct uit. Daarmee bewaak je voor de hele groep de veiligheid.
Vraag 7: Hoe ga je om met kinderen in een klas die, alleen of in een groepje, dusdanig de les verstoren waardoor de klas erin meegetrokken wordt. Met name zonder eruit te sturen en boos/geïrriteerd te worden, maar wel op zo’n manier dat het gedrag stopt en je het niet hoeft te blijven herhalen.
Bij elke les ben jij als docent voor twee aspecten verantwoordelijk:
- Maak het mogelijk dat leerlingen zich verbinden met jouw vak.
- Zorg voor een goed verloop van de les.
Verbinden met jouw vak
Zoek naar een onderwerp dat aansluit bij de belevingswereld van de leerlingen. Geef indien mogelijk de leerling die stoort invloed over een onderdeel van de les.
Goed verloop van de les
Hang een kader aan de muur te hangen (Vriendelijk + duidelijk). Geef aan dat jij gaat proberen vriendelijk en duidelijk te zijn. Vraag je leerlingen of zij dit ook willen proberen. Geef aan dat je, als dat niet lukt, een opdracht geeft. Laat die opdracht zien die leerlingen. In de opdracht staat: wat is er gebeurt en hoe lossen we dat vooraan beter op? Geef aan dat je hoopt dat je deze opdracht niet hoeft te geven.
Vervolgens let je goed op lichaamstaal en taalgebruik van de leerlingen (Observeren). Als een leerling de les verstoort geef je de brief. Klinkt dit ongeloofwaardig? Lees meer over hoe je dit in de praktijk brengt:
Wat als een leerling de opdracht weigert aan te nemen?
Wat doe je als een leerling de opdracht inlevert?
Een leerling heeft twee kansen om de opdracht bij jou in te leveren.
Vraag 8: hoe pas je een tijdrovende opdracht toe bij kinderen die (nog) niet kunnen schrijven?
Maak een soort “re-chill” hoekje in de klas met tekenspullen, boekjes en andere dingen waar ze rustig van worden. Soms zijn kinderen door hun gedrag ook helemaal over de kook en is het fijn als ze daar eerst even tot rust kunnen komen. Dit schat je per situatie zelf in. Leg van tevoren goed uit waar dit plekje voor is en welke regels daarbij gelden: dit plekje is om rustig te worden en na te denken over wat er even niet goed ging. Als er iemand op dit plekje zit, wordt deze met rust gelaten en laat jij zelf ook andere kinderen met rust. (Je probeert het plekje niet aantrekkelijk te maken) Als je rustig bent maak je een tekening van:
- hoe je je voelt
- hoe je denkt dat de juf zich voelt
- wat er net is gebeurd
- hoe je dit voortaan anders kan doen
- hoe we dit kunnen oplossen
Welke je hiervan kiest schat je per situatie in. Leg dit kort aan de leerling uit op het moment dat je deze in de “re-chill” hoek plaatst. Spreek ook meteen af wanneer de tekening af moet zijn.
Ga als de tekening af is bij de leerling zitten en laat hem/haar uitleggen wat er op de tekening staat. Maak eventueel nieuwe afspraken over gedrag en geef elkaar een hand/knuffel ter afsluiting. Als de leerling het fijn vindt zou je hem/haar de mogelijkheid kunnen geven om de tekening in de kring te laten zien en erover te vertellen. Zo kunnen andere kinderen er ook van leren (er kan bijvoorbeeld ook een nieuwe klassenafspraak uit dit gesprek komen) en kun je ook bespreken wat deze leerling nodig heeft als deze situatie zich nogmaals voordoet (bijvoorbeeld even met rust gelaten moet worden als hij/zij boos is).
Bewaar de tekening (of hang deze in de klas als de leerling dat fijn vindt) zodat je er bij een volgende situatie aan terug kan refereren. Ook zou je de tekening tijdens een oudergesprek kunnen bespreken als je denkt dat dat handig is.
Een ander idee is om jonge leerlingen een opdracht te geven met pictogrammen (wie hiermee verder gaat, laat ons weten wat je hebt gemaakt). Dit idee is afkomstig van Cursist Ekram.
