Hoe vraag je met minimale inspanning om aandacht?

vuurBij de cursus Vriendelijk Orde Houden (VOH) krijgen leerkrachten, docenten het advies aanwijzingen te geven met gebaren. Hoe vraag je met een minimale inspanning een klas vragen om stil en aandachtig te zijn?
.
Johan ’t Hart – 10 oktober 2016
 
Om stilte vraag je bij VOH met een gebaar genaamd “vuurtoren”. Tijdens het maken van dit gebaar maak je geen geluid. Je kijkt langzaam van links naar rechts langs de groep zonder met je ogen te blijven plakken bij een storend persoon. Dit gebaar van de vuurtoren is niet voorbehouden aan de docent. Ook de leerlingen maken gebruik van dit gebaar.
Met het draaien van je bovenlichaam maak je van het gebaar een timer. Als de draaiing is voltooid is het de bedoeling dat iedereen stil is.
Herkomst gebaar.
Mijn vader heeft mij verteld hoe hij in de oorlog als onderduiker met een pacifistisch speldje van een gebroken geweer rondfietste in Nederland.
Dit speldje heb ik als uitgangspunt genomen voor de hand. De loop van het geweer zijn dan je vingers en de kolf van het geweer is de je handpalm. De vingers en handpalm houd je onder een hoek die lijkt op het gebroken geweer. Bovendien houd je je hand dicht bij je mond. Daarbij wijkt het gebaar maximaal af van een in de oorlog te vaak gebruikt gebaar.
Bij het ontwikkelen van dit gebaar is de kunst afgekeken bij dirigenten. Zij dirigeren een orkest zonder zelf geluid te maken! Waarom reageert het orkest direct op de dirigent? Alle orkestleden begrijpen dat er maar een houding is waarmee je muziek kunt maken, namelijk met concentratie. Iedereen begrijpt dat je het voor niemand goed is de dirigent te storen tijdens het dirigeren. Een dirigent profiteert van dit collectief belang: iedereen wil zo mooi mogelijk muziek maken. Daarom reageert het orkest op de getoonde gebaren. Docenten kunnen deze non-verbale stijl van werken in hun lessen toepassen.